User Tools


Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

Link to this comparison view

Both sides previous revisionPrevious revision
wiki:wujastyk:susrutasamhita:05-su.ka:nak_5-333_kalpasthana [2021/07/20 19:41] – [Edit section SS.5.1.18] dominikwiki:wujastyk:susrutasamhita:05-su.ka:nak_5-333_kalpasthana [2025/04/17 20:48] (current) – external edit 127.0.0.1
Line 1: Line 1:
 <TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> <TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
-    <teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">+    <teiHeader>
  
         <fileDesc>         <fileDesc>
Line 19: Line 19:
                         </placeName>                         </placeName>
                         <institution>National Archives</institution>                         <institution>National Archives</institution>
-                        <repository><ref target="http://narchives.gov.np/" +                        <repository> 
-                                >http://narchives.gov.np/</ref></repository>+                            <ref target="http://narchives.gov.np/" 
 +                                >http://narchives.gov.np/</ref> 
 +                        </repository>
                         <idno>5-333</idno>                         <idno>5-333</idno>
                         <idno type="siglum">H</idno>                         <idno type="siglum">H</idno>
Line 29: Line 31:
                             <author role="author" xml:lang="sa">Suśruta</author>                             <author role="author" xml:lang="sa">Suśruta</author>
                             <title xml:lang="sa">Suśrutasaṃhitā</title>                             <title xml:lang="sa">Suśrutasaṃhitā</title>
-                            <textLang mainLang="sa-Newa">Sanskrit in Nepalese script.</textLang> +                            <textLang mainLang="sa-Newa">Sanskrit in Nepalese 
-                        </msItem>+                                script.</textLang> 
 + 
 +                            <filiation corresp="#N">Nep</filiation>
  
-                        <msItem> 
  
                             <note resp="Harshal Bhatt">                             <note resp="Harshal Bhatt">
Line 68: Line 71:
                                     <item>Su.5.1.71ab </item>                                     <item>Su.5.1.71ab </item>
                                     <item>Su.5.1.72ab </item>                                     <item>Su.5.1.72ab </item>
-                                    <item>Folio no 325v has a bit more word spacing than other +                                    <item>Folio no 325v has a bit more word spacing than 
-                                        foitemos. </item>+                                        other foitemos. </item>
                                 </list>                                 </list>
-                                <p> Folio no 325r is not in sequence and also repeated/duplicated. +                                <p> Folio no 325r is not in sequence and also 
-                                    So, I have transcribed folio 326r, which is the same and+                                    repeated/duplicated. So, I have transcribed folio 327r 
 +                                    (dscn3304 fol 326.jpg, lower), which is the same and
                                     clearer.</p>                                     clearer.</p>
-                                <p>Folio no 326v and 326r have some syllables in the margin which I +                                <p>Folio no 326v and 326r have some syllables in the 
-                                    don’t understand where to add except one. </p>+                                    margin which I don’t understand where to add except 
 +                                    one. </p
 +                            </note> 
 +                            <note resp="Harshal Bhatt">In 5.03, verses 35.1cd, 35.2ab, 
 +                                35.2cd, 35.3ab are repeated and given after 3.40</note> 
 + 
 +                            <note resp="Harshal Bhatt"> In 5.4, <list> 
 +                                    <item>verse no. 29-30 is given after 31</item> 
 +                                    <item>32-33 are missing.</item> 
 +                                    <item>In the KL 699, Metre Break at SS.5.4.20cd</item> 
 +                                </list></note> 
 + 
 +                            <note resp="Harshal Bhatt"> In 5.5, <list> 
 +                                    <item>Missing verses 23cd, 24ab, 25cd, 28cd, 33, 47cd, 
 +                                        51cd, 52, 54cd, 55, 58cd, 78cd, 79-83, 84cd, 
 +                                        85ab</item> 
 +                                    <item>Additions 58.1, 52.1,</item> 
 +                                    <item> Observations - NAK 5-333 Metre break 
 +                                        76cd</item> 
 +                                </list>
                             </note>                             </note>
                         </msItem>                         </msItem>
Line 85: Line 108:
                         </objectDesc>                         </objectDesc>
                         <handDesc hands="1">                         <handDesc hands="1">
-                            <handNote xml:id="main_hand">Main scribe: hand of the majority of the +                            <handNote xml:id="main_hand">Main scribe: hand of the majority 
-                                manuscript.</handNote>+                                of the manuscript.</handNote>
                         </handDesc>                         </handDesc>
  
                         <scriptDesc>                         <scriptDesc>
-                            <scriptNote xml:id="script-śa-sa"><foreign xml:lang="sa">śa</foreign> +                            <scriptNote xml:id="script-śa-sa"><foreign xml:lang="sa" 
-                                and <foreign xml:lang="sa">sa</foreign> not +                                    >śa</foreign> and <foreign xml:lang="sa">sa</foreign> 
-                                distinguished.</scriptNote>+                                not distinguished.</scriptNote>
                             <!--                     this śa/sa equivalence may be wrong. Still checking, 2021-07-12  - DW -->                             <!--                     this śa/sa equivalence may be wrong. Still checking, 2021-07-12  - DW -->
 +                            <scriptNote xml:id="script-ba-va"><foreign xml:lang="ba"
 +                                    >ba</foreign> and <foreign xml:lang="va">va</foreign>
 +                                not distinguished.</scriptNote>
 +                            <scriptNote xml:id="savarna-nasals"/>
                         </scriptDesc>                         </scriptDesc>
  
Line 100: Line 127:
                     <history>                     <history>
                         <origin>                         <origin>
-                            <origDate calendar="Nepala" when="0663">Nepala Saṃvat 663 (1465 +                            <origDate calendar="Nepala" when="0663">Nepala Saṃvat 663 
-                                CE).</origDate>+                                (1465 CE).</origDate>
                             <origPlace xml:lang="en">[place of production]</origPlace>                             <origPlace xml:lang="en">[place of production]</origPlace>
                         </origin>                         </origin>
Line 112: Line 139:
             <charDecl>             <charDecl>
                 <glyph xml:id="thaayjaayekaa">                 <glyph xml:id="thaayjaayekaa">
-                    <localProp name="thaayjaayekaa" value="NEWA GAP FILLER"/>+                    <localProp name="newa-gap-filler" value="NEWA GAP FILLER"/>
                     <mapping type="standard">&#x1144E;</mapping>                     <mapping type="standard">&#x1144E;</mapping>
                     <mapping type="PUA">U+1144E </mapping>                     <mapping type="PUA">U+1144E </mapping>
-                    <note><ref target="https://unicode.org/charts/PDF/U11400.pdf"></ref></note>+                    <note> 
 +                        <ref target="https://unicode.org/charts/PDF/U11400.pdf"/> 
 +                    </note>
                 </glyph>                 </glyph>
             </charDecl>             </charDecl>
Line 123: Line 152:
                     <mapping type="standard">&#x1144A;</mapping>                     <mapping type="standard">&#x1144A;</mapping>
                     <mapping type="PUA">U+1144E </mapping>                     <mapping type="PUA">U+1144E </mapping>
-                    <note><ref target="https://unicode.org/charts/PDF/U11400.pdf"></ref></note>+                    <note> 
 +                        <ref target="https://unicode.org/charts/PDF/U11400.pdf"/> 
 +                    </note>
                 </glyph>                 </glyph>
             </charDecl>             </charDecl>
Line 130: Line 161:
         <revisionDesc>         <revisionDesc>
             <change when="2021-05-21" who="Dominik Wujastyk"> Started the file. </change>             <change when="2021-05-21" who="Dominik Wujastyk"> Started the file. </change>
-            <change when="2021-05-21" who="Harshal Bhatt">Added the transcription of SS.5.1</change> +            <change when="2021-05-21" who="Harshal Bhatt">Added the transcription of 
-            <change when="2021-05-21" who="Dominik Wujastyk"> Added Harsha's remarks about 5.1 to +                SS.5.1</change> 
-                the note area above.</change>+            <change when="2021-05-21" who="Dominik Wujastyk"> Added Harshal Bhatt's 
 +                remarks about 5.1 to the note area above.</change> 
 +            <change when="2021-08-30" who="Deepro Chakraborty"> Added transcription of 
 +                5.2</change> 
 +            <change when="2021-10-03" who="Harshal Bhatt">Added transcription of 
 +                5.3</change> 
 +            <change when="2021-10-15" who="Harshal Bhatt">Added transcription of 
 +                5.4</change> 
 +            <change when="2021-10-27" who="Harshal Bhatt">Added transcription of 
 +                5.5</change> 
 +            <change when="2021-11-12" who="Harshal Bhatt">Added transcription of 
 +                5.7</change> 
 +            <change when="2021-11-23" who="Harshal Bhatt">Added transcription of 
 +                5.6</change> 
 +            <change when="2021-11-30" who="Harshal Bhatt">Added transcription of 
 +                5.8</change> 
 +            <change when="2024-10-09" who="Deepro Chakraborty">Added Zenodo links and 
 +                corrected pb tags</change> 
 +            <change when="2025-03-31" who="Dominik Wujastyk">Removed the empty passage 
 +                tags so that these passages do not show up in the edition as being present 
 +                but empty.</change>
         </revisionDesc>         </revisionDesc>
     </teiHeader>     </teiHeader>
Line 141: Line 192:
             <div n="5" type="sthāna">             <div n="5" type="sthāna">
  
-                <div n="1" type="adhyāya">+                <div n="1" type="adhyāya">
  
-                    <milestone unit="folion="dscn3301 fol 323.jpg lower"/>+                    <milestone n="324rfacs="dscn3301 fol 323.jpg lower" unit="folio"/>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.1"><choice><abbr type="contraction">1</abbr><expan><ex>siddhir astu</ex></expan></choice>  athāto 'nnapānarakṣākalpam +                    <l xml:id="SS.5.1.1"><pb n="324r" facs="dscn3301 fol 323.jpg lower" 
-                        vyākhyāsyāmaḥ ||</l>+                            /><lb n="1"/><g ref="#newa-siddhi"/> athāto 
 +                        'nnapānarakṣākalpam vyākhyāsyāmaḥ ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.2">yathovāca bhagavān dhanvantariḥ || <add place="above" +                    <l xml:id="SS.5.1.2">yathovāca bhagavān dhanvantariḥ || <add 
-                            hand="#main_hand">atha khalu vatsasuśrutaḥ | 1</add></l>+                            hand="#main_hand" place="above">atha khalu vatsasuśrutaḥ | 
 +                            1</add></l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.3">divodāsakṣitipatis tapodharmmabhṛtām varaḥ |                     <l xml:id="SS.5.1.3">divodāsakṣitipatis tapodharmmabhṛtām varaḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         suśrutapramukhāñ chiṣyān śaśāsā<lb n="2"/>hata<pc> </pc><subst> +                         suśrutapramukhāñ chiṣyān śaśāsā<lb n="2"/>hata<pc 
-                            <del rend="three superscript dots">sātanaḥ</del> +                                > </pc><subst><del rend="three superscript dots" 
-                            <add place="margin">śāsanaḥ | 2</add> +                                >sātanaḥ</del> 
-                        </subst> ||</l>+                            <add place="top">śāsanaḥ | 2</add></subst> ||</l>
  
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.4">ripavo vikramākrāttāḥ sve vā syuḥ kṛtyatāṅ gatāḥ |<cb/>+                    <l xml:id="SS.5.1.4">ripavo vikramākrāntāḥ sve vā syuḥ kṛtyatāṅ gatāḥ |<cb/>
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          sisṛkṣavaḥ krodhaviṣaṃ vivaram prāpya tādṛśaṃ ||</l>                          sisṛkṣavaḥ krodhaviṣaṃ vivaram prāpya tādṛśaṃ ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.5ab">viṣair hiṃsyur akiñcijñaṃ nṛpatin duṣṭavetasaḥ |</l+                    <l xml:id="SS.5.1.5ab">viṣair hiṃsyur akiñcijñaṃ nṛpatin duṣṭavetasaḥ 
- +                        |</l>
-                    <l xml:id="SS.5.1.5cd"/>+
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.6ab"/> 
  
                     <l xml:id="SS.5.1.6cd">tasmād vaidye<lb n="3"/>na śatataṃ viṣād rakṣen                     <l xml:id="SS.5.1.6cd">tasmād vaidye<lb n="3"/>na śatataṃ viṣād rakṣen
Line 174: Line 225:
  
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.7">yasmāc cānityaci<subst> +                    <l xml:id="SS.5.1.7">yasmāc cānityaci<subst><del 
-                            <del rend="three superscript dots">nna</del> +                                rend="three superscript dots">nna</del> 
-                            <add place="margin">tta</add> +                            <add place="margin">tta</add></subst>tvam aśvavat 
-                        </subst>tvam aśvavat pra<cb/>thitan nṛṣu |+                        pra<cb/>thitan nṛṣu |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          tasmān na viśvased rājā kadācid api kasya cit |</l>                          tasmān na viśvased rājā kadācid api kasya cit |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.8ab">kulīnan dhārmmikaṃ snigdham akṛśaṃ satatotthi<lb n="4" +                    <l xml:id="SS.5.1.8ab">kulīnan dhārmmikaṃ snigdham akṛśaṃ 
-                        />taṃ |</l>+                            satatotthi<lb n="4"/>taṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.8cd"/> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.9"/> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.10"/> 
-                    <l xml:id="SS.5.1.11ab"/> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.11cd">mahānase niyuñjīta vaidyan tadvidyapūjitaṃ |</l> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.12ab">praśastadigdeśa<cb/>kṛtaṃ sūcibhāṇḍam mahacchuciḥ |</l>+                    <l xml:id="SS.5.1.11cd">mahānase niyuñjīta vaidyan tadvidyapūjita 
 +                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.12cd"/>+                    <l xml:id="SS.5.1.12ab">praśastadigdeśa<cb/>kṛtaṃ sūcibhāṇḍam 
 +                        mahacchuciḥ |</l>
  
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.13ab"/> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.13cd">parīkṣitastrīpuruṣaṃ bhavec cāpi mahānasaṃ </l> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.14"/> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.15"/>+                    <l xml:id="SS.5.1.13cd">parīkṣitastrīpuruṣaṃ bhavec cāpi mahānasaṃ</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.16"/> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.17ab"/> 
-                     
-                    <l xml:id="SS.5.1.17cd">mahānasikavoḍhāraḥ sūpo<lb n="5"/>danika<pc 
-                        > </pc>pūpikāḥ |</l> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.18"> + 
-bhaveyur vaidyavaśagā <del extent="1" unit="char"/>ye cāpy + 
-                        anye tra kecana |<cb/>+ 
 + 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.17cd">mahānasikavoḍhāraḥ sūpo<lb n="5" 
 +                            />danika<pc> </pc>pūpikāḥ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.18">bhaveyur vaidyavaśagā <del extent="1" 
 +                            unit="char"/>ye cāpy anye tra kecana |<cb/>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                        iṅgitajño ma<!-- <g ref="#thaayjaayekaa">&#x1144E;</g><g ref="#thaayjaayekaa">&#x1144E;</g>-->nuṣyāṇāṃ +                         iṅgitajño ma<g ref="#newa-old-gap-filler"/><g 
-                        vākceṣṭāmukhavaikṛtaiḥ | +                            ref="#newa-old-gap-filler"/>nuṣyāṇāṃ vākceṣṭāmukhavaikṛtaiḥ 
-</l>+                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.19">jānīyād viṣadātāram ebhir liṅgaiś ca vuddhi<lb n="6"/>mān +                    <l xml:id="SS.5.1.19">jānīyād viṣadātāram ebhir liṅgaiś ca vuddhi<lb 
-                        |+                            n="6"/>mān |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          vicakṣur muhyate pṛṣṭo nottaraṃ pratipadyate |</l>                          vicakṣur muhyate pṛṣṭo nottaraṃ pratipadyate |</l>
Line 230: Line 278:
                          hasaty akasmād aṅgulīḥ sphoṭayed vilikhen mahīṃ |</l>                          hasaty akasmād aṅgulīḥ sphoṭayed vilikhen mahīṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.21">vepathuś cāsya bhavati trasta<pb n="324v"/>ś cānyo nyam +                    <l xml:id="SS.5.1.21">vepathuś cāsya bhavati trasta<pb n="324v"/><lb 
-                        īkṣyate |+                            n="1"/>ś cānyo nyam īkṣyate |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         vivarṇṇa<unclear>vaktro vyā</unclear>maś ca nakhaiḥ kiñcic chinaty api +                         vivarṇṇavaktro dhyāmaś ca nakhaiḥ kiñcic chinaty api |</l> 
-                        |</l>+
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.22"/> 
  
                     <l xml:id="SS.5.1.23">varttate viparītañ ca viṣadātā vicetanaḥ |</l>                     <l xml:id="SS.5.1.23">varttate viparītañ ca viṣadātā vicetanaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.24"/>+
  
                     <l xml:id="SS.5.1.25">dantakāṣṭhe nnapāne ca tathābhyaṅge valekhane |                     <l xml:id="SS.5.1.25">dantakāṣṭhe nnapāne ca tathābhyaṅge valekhane |
Line 246: Line 293:
                          utsādane parīṣeke<lb n="2"/> kaṣāyaiḥ sānulepane |</l>                          utsādane parīṣeke<lb n="2"/> kaṣāyaiḥ sānulepane |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.26">srakṣu vastreṣu śayyāsu kavacābhara<cb/>ṇeṣu ca |+                    <l xml:id="SS.5.1.26">srakṣu vastreṣu śayyāsu kavacābhara<cb/>ṇeṣu ca 
 +                        |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         pādukāpādapīṭhaṣu pṛṣṭheṣu gajavājināṃ </l>+                         pādukāpādapīṭheṣu pṛṣṭheṣu gajavājināṃ </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.27">viṣaduṣṭeṣu cānyeṣu dhūmanasyāñjanādiṣu ||+                    <l xml:id="SS.5.1.27">viṣaduṣṭeṣu cānyeṣu dhūmanasyāñjanādiṣu ||<lb 
 +                            n="2"/>
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          lakṣaṇāni pravakṣyāmi cikitsāñ cāpy anantaraṃ |</l>                          lakṣaṇāni pravakṣyāmi cikitsāñ cāpy anantaraṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.28">nṛpabhaktā<cb/>d valiṃn dattaṃ saviṣaṃ bhakṣayanti ye ||+                    <l xml:id="SS.5.1.28">nṛpabhaktā<cb/>d valiṃn dattaṃ saviṣaṃ 
 +                        bhakṣayanti ye ||
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          tatraiva te vinaśyanti makṣikāvāyasādayaḥ |</l>                          tatraiva te vinaśyanti makṣikāvāyasādayaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.29">hutabhuktena cānnena bhṛśañ caṭacaṭāyate |+                    <l xml:id="SS.5.1.29">hutabhuk tena cānnena bhṛśañ caṭacaṭāyate |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          mayūrakaṇṭhapratimo jāyate cāpi duḥ<cb/>sahaḥ |</l>                          mayūrakaṇṭhapratimo jāyate cāpi duḥ<cb/>sahaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.30">cakorasyākṣivairāgyaṃ jāyate kṣiprameva tu |</l>+                    <l xml:id="SS.5.1.30cd">cakorasyākṣivairāgyaṃ jāyate kṣipram eva tu 
 +                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.31">dṛṣṭvānnaṃ viṣasaṃsṛṣṭaṃ mriyate <del>jīva</del>jīvajī<lb +                    <l xml:id="SS.5.1.31">dṛṣṭvānnaṃ viṣasaṃsṛṣṭaṃ mriyate 
-                            n="5"/>vakaḥ |+                            <del>jīva</del>jīvajī<lb n="5"/>vakaḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         kokilaḥ svaravaikṛtyaṃ kroñcastu madamarcchati |</l>+                         kokilaḥ svaravaikṛtyaṃ krauñcas tu madam arcchati |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.32">hṛ<cb/>ṣyen mayūras tūdvigne krośaite śukasārike |+                    <l xml:id="SS.5.1.32">hṛ<cb/>ṣyen mayūras tūdvigne krośaite śukasārike 
 +                        |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          haṃsaḥ khelati cātyarthaṃ kūjate bhṛṅgarājakaḥ |</l>                          haṃsaḥ khelati cātyarthaṃ kūjate bhṛṅgarājakaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.33">vṛṣabho vi<lb n="6"/>sṛjaty asram muñcate +                    <l xml:id="SS.5.1.33ab">vṛṣabho vi<lb n="6"/>sṛjaty asram muñcate viṭ 
-                            vi<unclear>hca</unclear> markaṭaḥ |</l>+                        ca markaṭaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.34">upakṣipta<unclear extent="1" unit="char"/>sya cānnasya 
-                        vāṣpeṇorddhvamudīryatāṃ |</l> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.35">hṛtpīḍā bhrāntanetratvaṃ śiroduḥkhañ ca jāyate ||<pb + 
-                            n="324r"/>+ 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.34cd">upakṣipta<g ref="#newa-old-gap-filler"/>sya 
 +                        cānnasya vāṣpeṇorddhvam udīryatāṃ |</l> 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.35">hṛtpīḍā bhrāntanetratvaṃ śiroduḥkhañ ca jāyate 
 +                            ||<pb n="324r"/>
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatra tasyāñjane kuṣṭhaṃ lāmajjannaladaṃ madhū<unclear>ḥ</unclear>|</l>+                         tatra tasyāñjane kuṣṭhaṃ lāmajjan naladaṃ madhū<del resp="scribe" 
 +                            >ḥ</del>|</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.36">hṛdicandanalepaś ca tathā sukhamavāpnuyāt |</l>+ 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.36cd">hṛdi candanalepaś ca tathā sukham avāpnuyāt 
 +                        |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.37">pāṇiprāptaṃ pāṇidāhaṃ nakhasātaṅ karoti ca ||                     <l xml:id="SS.5.1.37">pāṇiprāptaṃ pāṇidāhaṃ nakhasātaṅ karoti ca ||
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatra pralepaḥ śyāmendragopasomotpalāni ca |</l>+                         tatra pralepaḥ śyāmendra<pc> </pc>gopa<pc> </pc>somotpalāni ca 
 +                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.38">sa cetpramādānmohādvā ta<unclear>dbhu</unclear>kte +                    <l xml:id="SS.5.1.38">sa cet pramādān mohād vā tad bhuṃkte bhojanaṃ 
-                        bhojanaṃ yadi |+                        yadi |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatosyāṣṭhīla<cb/>vajjihvā jāyate rasavedanī |</l>+                         tato syāṣṭhīla<cb/>vaj jihvā jāyate rasavedanī |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.39">tudyate dahyate cāpi śleṣmā cāsya prasicyate |                     <l xml:id="SS.5.1.39">tudyate dahyate cāpi śleṣmā cāsya prasicyate |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatra vāṣperitaṃ karma yaccā<lb n="3"/>syāddantakāṣṭhikaṃ |</l>+                         tatra vāṣperitaṃ karma yac <subst><add>ca</add> 
 +                            <del>cā</del></subst><lb n="3"/> syād dantakāṣṭhikaṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.40">mūrcchāṃ ccharddiṃ romaharṣamādhmānaṃ dāhameva ca<cb/> |+                    <l xml:id="SS.5.1.40">mūrcchāṃ ccharddiṃ romaharṣam ādhmānaṃ dāham eva 
 +                        ca<cb/> |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          indriyāṇāñ ca vaikṛtyaṃ <add place="above">dravadravye śaye gataṃ                          indriyāṇāñ ca vaikṛtyaṃ <add place="above">dravadravye śaye gataṃ
-                        |3</add>kuryādāmāsayaṅgataṃ |</l>+                            |3</add>kuryād āmāsayaṅ gataṃ |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.41">tatrāśu madanālāvuvimvīkośātakīphalaiḥ |                     <l xml:id="SS.5.1.41">tatrāśu madanālāvuvimvīkośātakīphalaiḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         cchardanaṃ dadhyudaśvibhyāmathavā taṇḍulāmvunā |</l>+                         cchardanaṃ dadhyudaśvibhyām athavā taṇḍulāmvunā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.42">dāhaṃ mūrcchā<cb/>matīsāraṃ tṛṣṇāmindriyavaikṛtaṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.42">dāhaṃ mūrcchā<cb/>m atīsāraṃ tṛṣṇā
 +                        indriyavaikṛtaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         āṭopaṃ pāṇḍutāṃ kārśyaṃ kuryātpakvāsayaṃ gataṃ |</l>+                         āṭopaṃ pāṇḍutāṃ kārśyaṃ kuryāt pakvāsayaṃ gataṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.43">tatra nīlīphalaṃ sreṣṭhaṃ sasarpiṣkaṃ virecanaṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.43">tatra nīlīphalaṃ śreṣṭhaṃ sasarpiṣkaṃ virecanaṃ 
 +                        |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          dadhnā dūṣīviṣāriś ca peyo ma<cb/>dhusamāyutaḥ |</l>                          dadhnā dūṣīviṣāriś ca peyo ma<cb/>dhusamāyutaḥ |</l>
Line 318: Line 381:
                     <l xml:id="SS.5.1.44">dravadravyeṣu sarvveṣu kṣīramadyodakādiṣu |                     <l xml:id="SS.5.1.44">dravadravyeṣu sarvveṣu kṣīramadyodakādiṣu |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         bhavanti vividhā rājyāḥ phenavudvuda<lb n="5"/>ājanma ca |</l>+                         bhavanti vividhā rājyaḥ phenavudvuda<lb n="5"/>janma ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.45">cchāyā cātra na dṛśyante dṛśyante yadi vā punaḥ |+                    <l xml:id="SS.5.1.45">cchāyā cātra na dṛśyante dṛśyante yadi vā punaḥ 
 +                        |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         bhavanti vikṛtā<add place="below">yamalā</add>cchidrāstanvyo  +                         bhavanti vikṛtā <add cert="medium" resp="original scribe" 
-                        vikṛtāstathā |</l>+                            place="below">yamalā</add> cchidrās tanvyo vā vikṛtās tathā 
 +                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.46">śākasūpānnamāṃsāni klinnāni virasāni ca |+                    <l xml:id="SS.5.1.46">śākasūpānna<pc> </pc>māṃsāni klinnāni virasāni 
 +                        ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sa<pb n="325v"/>dyaḥ paryuṣitānīva vigandhīni bhavanti ca |</l>+                         sa<pb n="325v" facs="dscn3303 fol 325.jpg"/><lb n="1"/>dyaḥ 
 +                        paryuṣitānīva vigandhīni bhavanti ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.47">gandhavarṇṇarasair hīnāḥ sarvve bhakṣyāḥ phalāni ca |+                    <l xml:id="SS.5.1.47">gandhavarṇṇarasair hīnāḥ sarvve bhakṣyāḥ phalāni 
 +                        ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         pakvānyāśu<unclear>ḥ</unclear> pra<unclear>jathya</unclear>nte pākamāmāni +                         pakvāny āśu<unclear>ḥ</unclear> prakuthyante pākam āmāni yānti ca 
-                        yānti ca |</l>+                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.48">visīryante <unclear>kū</unclear>rcaka<lb n="2"/>stu +                    <l xml:id="SS.5.1.48">visīryante <unclear>kū</unclear>rcaka<lb n="2" 
-                        dantakāṣṭhagate viṣe |+                        />s tu dantakāṣṭhagate viṣe |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         jihvādantoṣṭhamāṃseṣu sva<cb/>yathuścopajāyate ||</l>+                         jihvādantoṣṭhamāṃseṣu sva<cb/>yathuś copajāyate ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.49">athāsya dhātakīpuṣpajamvvāmrāsthiharītakaiḥ |+                    <l xml:id="SS.5.1.49">athāsya dhātakīpuṣpa<pc 
 +                            > </pc>jamvvāmrāsthi<pc> </pc>harītakaiḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sakṣaudraiḥ pracchite śo<lb n="3"/>phe karttavyaṃ pratisāraṇaṃ |</l>+                         sakṣaudraiḥ pracchite śo<lb n="3"/>phe karttavyaṃ pratisāraṇaṃ 
 +                        |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.50">athavāṅkollamūlāni tva<cb/>caḥ saptacchadasya vā |+                    <l xml:id="SS.5.1.50">athavāṅkollamūlāni tva<cb/>caḥ saptacchadasya vā 
 +                        |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         śirīṣamāṣakādvāpi karttavyaṃ pratisāraṇaṃ |</l>+                         śirīṣamāṣakād vāpi karttavyaṃ pratisāraṇaṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.51">jihvānirlekhakavalau dantakāṣṭhavadādiśet |+                    <l xml:id="SS.5.1.51">jihvānirlekhakavalau dantakāṣṭhavad ādiśet |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         picchilo vahalobhyaṅgo vivarṇṇa<cb/>ś ca viṣānvitaḥ |</l>+                         picchilo vahalo bhyaṅgo vivarṇṇa<cb/>ś ca viṣānvitaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.52">sphoṭājanmarujāsrāvā stvakpākaḥ sveda +                    <l xml:id="SS.5.1.52">sphoṭā<pc> </pc>janmarujāsrāvās tvakpākaḥ sveda 
-                        <unclear>e</unclear>va ca |+                            <unclear>e</unclear>va ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         dāruṇañcāpi māṃsānāma<lb n="5"/>bhyaṅge viṣadūṣite |</l>+                         dāruṇañ cāpi māṃsānām a<lb n="5"/>bhyaṅge viṣadūṣite |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.53">tatra śītāmvusiktasya karttavyamanu<cb/>lepanaṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.53">tatra śītāmvusiktasya karttavyam anu<cb/>lepanaṃ 
 +                        |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         candanantagaraṃ kuṣṭhamuśīraṃ veṇupatrikā |</l>+                         candanan tagaraṃ kuṣṭham uśīraṃ veṇupatrikā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.54">somavalyamṛtā svetā padmaṅkālī<lb n="6"/>yakantathā |+                    <l xml:id="SS.5.1.54">somavalyamṛtā svetā padmaṅ kālī<lb n="6"/>yakan 
 +                        tathā |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         kapittharasapatrāsyām pānametac ca pūjyate |</l>+                         kapittharasapatrābhyām pānam etac ca pūjyate |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.55">utsādane parīṣeke kaṣāye sānulepane |                     <l xml:id="SS.5.1.55">utsādane parīṣeke kaṣāye sānulepane |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         śayyāvastra<pb n="326v"/> +                         śayyāvastra<pb n="326v" ana="upper image" 
-                        <!-- Folio no 325r is not in sequence and also repeated/duplicated. SoI have transcribed folio 326r, which is the same and clearer. --> +                            facs="dscn3304 fol 326.jpg"/><lb n="1" 
-                        tanutveṣu vidyādabhyagavadbhiṣak |</l>+                        /><!-- The scribal foliation of the images on dscn 3303 fol 325.jpg and dscn3304 fol 326.jpg are not in sequence.  
 +                            So I have transcribed here from dscn 3304 fol 326.jpg upper (scribal folio 326v), which continues from  
 +                            dscn 3303 fol 325jpg upper (scribal 325v). -->tanutveṣu 
 +                        vidyād abhyagavad bhiṣak |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.56">keśasātaḥ śiroduḥkhaṃ khebhyaś ca rudhirāgamaḥ |                     <l xml:id="SS.5.1.56">keśasātaḥ śiroduḥkhaṃ khebhyaś ca rudhirāgamaḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         granthijanmottamāṅge ca viṣajuṣṭevalekhane |</l>+                         granthijanmottamāṅge ca viṣajuṣṭe valekhane |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.57">tatra pralepo vahuśo bhāvitā kṛṣṇamṛttikā |                     <l xml:id="SS.5.1.57">tatra pralepo vahuśo bhāvitā kṛṣṇamṛttikā |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                        <unclear></unclear>kṣapittaghṛta<lb n="2"/>śyāmāpālindītaṇḍūlīyakaiḥ |</l>+                         ṛkṣapittaghṛta<pc> </pc><lb n="2"/>śyāmāpālindī<pc 
 +                        > </pc>taṇḍulīyakaiḥ |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.58">gomayasvaraso vāpi hito<cb/> vā mālatīrasaḥ |                     <l xml:id="SS.5.1.58">gomayasvaraso vāpi hito<cb/> vā mālatīrasaḥ |
Line 382: Line 459:
                          raso mūṣikakarṇṇyā vā dhūmo vāgārasaṃjñitaḥ |</l>                          raso mūṣikakarṇṇyā vā dhūmo vāgārasaṃjñitaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.59">śirobhyaṅga śirastrāṇaṃ snāna<lb n="3"/>muṣṇīṣameva ca |+                    <l xml:id="SS.5.1.59">śiro 'bhyaṅga śirastrāṇaṃ snāna<lb n="3"/>
 +                        uṣṇīṣam eva ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          srajaś ca viṣasaṃsṛṣṭāḥ sādhayed avalekhanāt |<cb/></l>                          srajaś ca viṣasaṃsṛṣṭāḥ sādhayed avalekhanāt |<cb/></l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.60">mukhālepe mukhaśyāvaṃ yuktamabhyaṅgalakṣaṇaiḥ |+                    <l xml:id="SS.5.1.60">mukhālepe mukhaśyāvaṃ yuktam abhyaṅgalakṣaṇaiḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         padminīkaṇṭhakaprakhyaiḥ kaṇṭhakaiścopacīyate |</l>+                         padminīkaṇṭhaka<pc> </pc>prakhyaiḥ kaṇṭhakaiś copacīyate |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.61">ta<lb n="4"/>tra kṣaudraghṛtaṃ pānamālepaścandanaṃ ghṛtaṃ +                    <l xml:id="SS.5.1.61">ta<lb n="4"/>tra kṣaudraghṛtaṃ pānam ālepaś 
-                        |+                        candanaṃ ghṛtaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          payasyā madhukā phaṃjī va<cb/>ndhujīva punarṇṇavā |</l>                          payasyā madhukā phaṃjī va<cb/>ndhujīva punarṇṇavā |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.62">āsvāsthyaṃ kuṃjarādīnāṃ lālāsravaṇameva ca |+                    <l xml:id="SS.5.1.62">āsvāsthyaṃ kuṃjarādīnāṃ lālāsravaṇam eva ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         yātuś ca sphoṭanaṃ srāvau mu<lb n="5"/>kamehragudevatha |</l>+                         yātuś ca sphoṭanaṃ srāvau mu<lb n="5"/>ka<pc 
 +                            > </pc>mehra<pc> </pc>gudev atha |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.63">tatrābhyaṅgavadācaṣṭe yātrivāhanayoḥ<cb/> kriyāṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.63">tatrābhyaṅgavad ācaṣṭe yātrivāhanayoḥ<cb/> 
 +                        kriyāṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         śoṇitāgamanaṃ khebhyaḥ śirorukkaphasaṃsravaḥ |</l>+                         śoṇitāgamanaṃ khebhyaḥ śiroruk kaphasaṃsravaḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.64">nasyadhūmagate liṅgamindriyāṇāñ ca vaikṛ<lb n="6"/>taṃ ||+                    <l xml:id="SS.5.1.64">nasyadhūmagate liṅgamindriyāṇāñ ca vaikṛ<lb 
 +                            n="6"/>taṃ ||
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          tatra sarpirgavādināṃ dugdhaiḥ sātiviṣaiḥ sritaṃ |</l>                          tatra sarpirgavādināṃ dugdhaiḥ sātiviṣaiḥ sritaṃ |</l>
Line 409: Line 490:
                     <l xml:id="SS.5.1.65">nasyam pānañ ca vihitaṃ śītaṃ samadayantikaṃ |                     <l xml:id="SS.5.1.65">nasyam pānañ ca vihitaṃ śītaṃ samadayantikaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         gandhahānirvivarṇṇatvam puṣpā<pb n="326r"/>ṇāṃ mlānatā tathā |</l>+                         gandhahānir vivarṇṇatvam puṣpā<pb n="327r"/><lb n="1"/>ṇāṃ 
 +                        mlānatā tathā |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.66">jighrataś ca śiroduḥkhaṃ vāripūrṇṇe ca locane |                     <l xml:id="SS.5.1.66">jighrataś ca śiroduḥkhaṃ vāripūrṇṇe ca locane |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         tatreṣṭaṃ vāṣpikaṃ karma mukhālepe ca yatsmṛtaṃ |</l>+                         tatreṣṭaṃ vāṣpikaṃ karma mukhālepe ca yat smṛtaṃ |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.67">karṇṇatailagate srotre vaikṛtyaṃ śophavedanā |                     <l xml:id="SS.5.1.67">karṇṇatailagate srotre vaikṛtyaṃ śophavedanā |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         karṇṇāsrāvaś ca ta<lb n="2"/>trāśu karttavyam pratipūraṇaṃ |</l>+                         karṇṇasrāvaś ca ta<lb n="2"/>trāśu karttavyam pratipūraṇaṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.68">svaraso bahuputrāyāḥ saghṛtaṃ<cb/> kṣaudrasaṃyutaṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.68">svaraso bahuputrāyāḥ saghṛtaṃ<cb/> 
 +                        kṣaudrasaṃyutaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         somakalkarasaścāpi suśīto hitamiṣyate |</l>+                         somakalkarasaś cāpi suśīto hitam iṣyate |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.69">asropadehau dāhaś ca vedanādṛṣṭi<lb n="3"/>vibhramaḥ |+                    <l xml:id="SS.5.1.69">asropadehau dāhaś ca vedanā dṛṣṭi<lb n="3" 
 +                        />vibhramaḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         añjane viṣasaṃsṛṣṭe bhavedāndhyamathāpi vā </l>+                         añjane viṣasaṃsṛṣṭe bhaved āndhyam athāpi vā </l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.70">ta<cb/>tra sadyo ghṛtaṃ peyantarpaṇe ca samāgadhaṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.70">ta<cb/>tra sadyo ghṛtaṃ peyan tarpaṇe ca 
 +                        samāgadhaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          añjanaṃ meṣaśṛṅgasya niryāso varaṇasya ca |</l>                          añjanaṃ meṣaśṛṅgasya niryāso varaṇasya ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.71">kapittha<lb n="4"/>meṣaśrṛṅgābhyām puṣpam bhallātakasya ca 
-                        |</l> 
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.72">sophaḥ<cb/> svāpastathā srā<cb/>vaḥ pādayoḥ sphoṭajanma ca +                    <l xml:id="SS.5.1.71cd">kapittha<lb n="4"/><pc> </pc>meṣaśrṛṅgābhyām 
-                        |</l>+                        puṣpam bhallātakasya ca |</l> 
 + 
 + 
 +                    <l xml:id="SS.5.1.72cd">sophaḥ<cb/> svāpas tathā srā<cb/>vaḥ pādayoḥ 
 +                        sphoṭajanma ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.73">bhavanti viṣaduṣṭābhyām pādukābhyāmasaṃśayaṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.73">bhavanti viṣaduṣṭābhyām pādukābhyām asaṃśayaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         upānat pādapīṭhāni pādukābhyām prasādhayet |</l>+                         upānatpādapīṭhāni pādukābhyām prasādhayet |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.74">bhūṣaṇāni hatārccīṃṣi na vibhā<cb/>nti yathā purā |+                    <l xml:id="SS.5.1.74">bhūṣanāni hatārccīṃṣi na vibhā<cb/>nti yathā 
 +                        purā |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         svāni sthānāni hanyuś ca dāhapākavadāruṇaiḥ |</l>+                         svāni sthānāni hanyuś ca dāhapākāvadā<subst><del>ru</del> 
 +                            <add place="bottom">ra</add></subst>ṇaiḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.75">pādukabhūṣaṇai<add place="below">ṣū</add>ktamabhyaṅga<lb + 
-                            n="6"/>vidhimācaret ||+                    <l xml:id="SS.5.1.75">pādukabhūṣaṇe<add place="below" resp="scribe" 
 +                            >ṣū</add>ktam abhyaṅga<lb n="6"/>vidhim ācaret ||
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         viṣopasargo vāṣpādirbhūṣaṇānto ya īritaḥ |</l>+                         viṣopasargo vāṣpādir bhūṣaṇānto ya īritaḥ |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.76">upadravām̐s tatra vīkṣya vidadhīta cikitsitaṃ |                     <l xml:id="SS.5.1.76">upadravām̐s tatra vīkṣya vidadhīta cikitsitaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         mahāsugandham agadaṃ yam pravakṣyāmi tam bhiṣak ||<pb n="327v"/></l>+                         mahāsugandham agadaṃ yam pravakṣyāmi tam bhiṣak ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.77">pānālepananasyeṣu vidadhītāñjaneṣu ca |+                    <l xml:id="SS.5.1.77"><pb n="327v"/><lb n="1"/>pānālepananasyeṣu 
 +                        vidadhītāñjaneṣu ca |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         virecanāni tīkṣṇāni kuryātpraccharddanāni ca |</l>+                         virecanāni tīkṣṇāni kuryāt praccharddanāni ca |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.78">śirāś ca vedhayet prāptāḥ prāptam visrāvaṇaṃ yadi |+                    <l xml:id="SS.5.1.78">śirāś ca vedhayet prāptāḥ prāptam visrāvaṇaṃ 
 +                        yadi |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          mūṣikājarukā vāpi haste vaddhā tu bhūpate |</l>                          mūṣikājarukā vāpi haste vaddhā tu bhūpate |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.79">karoti nirvviṣaṃ sarvvamannam viṣasa<cb/>māyutaṃ |+                    <l xml:id="SS.5.1.79">karoti nirvviṣaṃ sarvvam annam 
 +                        viṣasa¦<cb/>māyutaṃ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         hṛdayāvaraṇannityaṃ kuryāccāmitramadhyagaḥ |</l>+                         hṛdayāvaraṇan nityaṃ kuryāc cāmitramadhyagaḥ |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.80">pived ghṛtam ajeyākhyam amṛtam vāpy a<lb n="3"                     <l xml:id="SS.5.1.80">pived ghṛtam ajeyākhyam amṛtam vāpy a<lb n="3"
-                            /><unclear>mu</unclear>ktavān |+                        />bhuktavān |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         sarppiḥ kṣaudran dadhipayaḥ pivedvā śītalañja<cb/>laṃ |</l>+                         sarppiḥ kṣaudran dadhi payaḥ pived vā śītalañ ja<cb/>laṃ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.81">godhāmayūranakulān pṛṣatān hariṇānapi |+                    <l xml:id="SS.5.1.81">godhāmayūranakulān pṛṣatān hariṇān api |
                         <caesura/>                         <caesura/>
-                         viṣaghnānāñ ca satataṃ rasāsteṣām pive<lb n="4"/>dapi |</l>+                         viṣaghnānāñ ca satataṃ rasās teṣām pive<lb n="4"/>d api |</l>
  
                     <l xml:id="SS.5.1.82">godhānakulamāṃseṣu hariṇasya ca vuddhimān |                     <l xml:id="SS.5.1.82">godhānakulamāṃseṣu hariṇasya ca vuddhimān |
Line 483: Line 576:
                          pā<lb n="5"/>rṣate cāpi deyāḥ syuḥ pippalyaḥ samahauṣadhāḥ |</l>                          pā<lb n="5"/>rṣate cāpi deyāḥ syuḥ pippalyaḥ samahauṣadhāḥ |</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.84">sakṣaudraḥ<cb/> saghṛtaḥ śītaḥ nimvayūṣa hitastathā |+                    <l xml:id="SS.5.1.84">sakṣaudraḥ<cb/> saghṛtaḥ śītaḥ nimvayūṣa hitas 
 +                        tathā |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          viṣaghnāni ca seveta bhakṣyabhojyāni vuddhimān ||</l>                          viṣaghnāni ca seveta bhakṣyabhojyāni vuddhimān ||</l>
  
-                    <l xml:id="SS.5.1.85">pippa<lb n="6"/>līmadhukakṣaudraśarkkarekṣurasāmvubhiḥ |+                    <l xml:id="SS.5.1.85">pippa<lb n="6" 
 +                        />līmadhukakṣaudraśarkkarekṣurasāmvubhiḥ |
                         <caesura/>                         <caesura/>
                          charddayed guptahṛdayo yadi pītam bhaved viṣam iti ||</l>                          charddayed guptahṛdayo yadi pītam bhaved viṣam iti ||</l>
  
-                    <p ana="trailer">|| kalpeṣu prathamo'dhyāyaḥ ||</p>+                    <l xml:id="SS.5.1.colophon">|| kalpeṣu prathamo 'dhyāyaḥ ||</l> 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
 + 
                 </div>                 </div>
 +                <!-- end of chapter 1 of Kalpasthāna -->
 +
 +
 +                <div n="2" subtype="adhyāya">
 +                    <milestone n="327v6" unit="folio"/>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.1">athātaḥ sthāvara<pc> </pc>vi<pb n="328r"
 +                            facs="dscn3305 fol327.jpg"/><lb n="1"/>ṣavijñānīyam
 +                        vyākhyāsyāmaḥ ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.3">sthāvarañ jaṅgamañ caiva dvividham viṣam ucyate |
 +                        <caesura/>
 +                         daśādhiṣṭhānam ādyan tu dvitīyāṃ ṣoḍaśāśrayaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.4">mūlam patram phalaṃ puṣpaṃ <lb n="2"/>tvak kṣīraṃ
 +                        sāram eva ca |
 +                        <caesura/>
 +                         niryāso dhātavaś caiva kandañ ca <cb/>daśamaṃ smṛtaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5a" style="prose">tatra klītakāśvamāraka<pc
 +                            > </pc>guñjā<pc> </pc>subhaṅgurā<pc> </pc>karaṭā<pc
 +                            > </pc>vidyucchikhānanta<pc> </pc>vijayā ce<lb n="3"/>ty aṣṭau
 +                        mūlaviṣāṇi ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5b" style="prose"> viṣapattrikā<pc
 +                            > </pc>lamvaradā<pc> </pc>karambha<pc
 +                        > </pc>ma<cb/>hākarambhādīni patraviṣāṇi ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5c" style="prose"> kumudavati<pc
 +                            > </pc>reṇuka<pc> </pc>kurukaka<pc> </pc>veṇuka<pc
 +                            > </pc>karaṃbha<pc> </pc>mahākarambha<pc> </pc>nanda<lb n="4"
 +                            />nā<pc> </pc>kākādanī<pc> </pc>guñjāruṣkara<pc
 +                        > </pc>viṣavedikādīnāṃ phalāni ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5d" style="prose">
 +                        <cb/>ullijā<pc> </pc>reṇuka<add place="bottom  margin"
 +                            >ka</add>rambha<pc> </pc>mahākarambhādīnām puṣpāṇi ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5e" style="prose"> vallija<pc
 +                            > </pc>karaghāṭaka<pc> </pc>karambha<pc> </pc>nārācakādīnāṃ
 +                            <lb n="5"/>tvaksāraniryāsāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5f" style="prose"> kumudavati<pc
 +                            > </pc>dantī<pc> </pc>snuhājālinī<pc> </pc>prabhṛtī<cb/>nāṃ
 +                        kṣīrāṇi ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5g" style="prose"> haritāla<pc
 +                            > </pc>phenāśma<pc> </pc>bhasma<pc> </pc>rakta<pc
 +                        > </pc>prabhṛtīni dhātuviṣāṇi |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.5h" style="prose"> kālakuṭā<pc
 +                            > </pc>vatsanābha<pc> </pc>sarṣa<lb n="6"/>pa<pc
 +                            > </pc>kapālaka<pc> </pc>karddamaka<pc
 +                            > </pc>vairāṭaka<pc> </pc>mustaka<pc> </pc>mahāviṣa<pc
 +                            > </pc>puṇḍarīka<pc> </pc>mūlaka<pc> </pc>hālāhala<pc
 +                            > </pc>śṛṅgī<pc> </pc>markkaṭādīnāṃ kandāḥ ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.7">udveṣṭanam mūlaviṣaiḥ pralāpo moha eva ca |
 +                        <caesura/>
 +                         jṛmbha<pb n="328v"/><lb n="1"/>nodveṣṭanaśvāsā jñeyāḥ patraviṣair
 +                        nnṛṇāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.8">muṣkaśophaḥ phalaviṣair ddāhodveṣṭanam eva ca |
 +                        <caesura/>
 +                         bhavet puṣpaviṣaiś charddir ādhmānaṃ svāpam eva ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.9">tvaksāraniryāsaviṣair u<lb n="2"/>payuktair
 +                        bbhavanti hi |
 +                        <caesura/>
 +                         āsya<pc> </pc>daurgandhya<pc> </pc>pāruṣya<pc> </pc>śirorukkapha<pc> </pc>saṃ<cb/>sravāḥ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.10">phenāgamaḥ kṣīraviṣair vviḍbhedo gurujihvatā |
 +                        <caesura/>
 +                         hṛtpīḍanan dhātuviṣair mmūrcchā dāhaś ca tā<lb n="3"/>luni ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.11">prāyena kālaghātīni viṣāṇy etāni nirddiśe<g
 +                            ref="#newa-gap-filler"/><cb/>t |
 +                        <caesura/>
 +                         kandajāni tu tīkṣṇāni teṣām vakṣyāmi vistaraṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.12">sparśājñānaṃ kālakūṭo vepathuś ca sadā<lb n="4"
 +                        />ruṇaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         grīvāstambho vatsanābhe pītaviṇmūtratā tathā || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.13">sā<cb/>rṣape vātavaiguṇyam ānāho granthijanma ca
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         grīvādaurbbalyavāksaṅgau pālakena bhavanti hi ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.14"><lb n="5"/>prasekaḥ karddamākhyena viḍbhedo
 +                        'kṣṇoś ca pītatā |
 +                        <caesura/>
 +                         vairāṭa<cb/>kenāṅgaduḥkha<pc> </pc>śirorogaś ca jāyate ||</l>
 +                    <l xml:id="SS.5.2.15">gātrastambho vepathuś ca mustakena prakīrttitau
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                        <lb n="6"/>mahāviṣeṇā<subst><del rend="dotted above">ṅgasādaḥ |
 +                                dāhodaravivṛddhayaḥ</del>
 +                            <add place="below">hṛdaye granthiśūlodbhavo bhṛśaṃ |
 +                            1</add></subst> ||</l>
 +                    <l xml:id="SS.5.2.16">puṇḍarīke na raktatvam akṣṇor vvṛddhis tathodare
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         mūlakenāṅgavaivarṇṇya gātrastambhaś ca jāyate ||</l>
 +                    <l xml:id="SS.5.2.17">dhyāmaś cireṇo<g ref="#newa-gap-filler"/><pb
 +                            n="329r"/><lb n="1"/>cchvasiti naro hālāhalena tu |
 +                        <caesura/>
 +                         śṛṅgīviṣeṇa hṛdaye granthiśūlodbhavo bhṛśaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.18ab">markkaṭonotplavaty ūrddhvaṃ hasaty api daśaty
 +                        api | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.18cd"> kandajāny ugravīryāṇi yāny u<lb n="2"/>ktāni
 +                        trayodaśa ||
 +                        <caesura/>
 +                         jñeyāny uktāni kuśalair yuktāni <cb/>daśabhir gguṇaiḥ | </l>
 +                    <l xml:id="SS.5.2.19cd"> rūkṣam uṣṇañ ca tīkṣṇañ ca śūkṣmam āśu
 +                        vyavāyi ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.20">vikāsi viśadañ caiva <lb n="3"/>laghv apāki ca
 +                        te daśa |
 +                        <caesura/>
 +                         tad raukṣyāt kopayed vātam au<g ref="#newa-gap-filler"
 +                        /><cb/>ṣṇyāt pittaṃ saśoṇitaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.21">taikṣṇyāt matim mohayati marmmabandhāñ chinatti
 +                        ca |
 +                        <caesura/>
 +                         saukṣmyāc charīrā<g ref="#newa-gap-filler"/><lb n="4"/>vayavān
 +                        praviśed vikrayeta ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.22"><subst><del rend="dots above">aviśuddhaṃm āśu
 +                                tad dhinti</del>
 +                            <add place="top margin">āśutvād āśu tad dhanti</add></subst>
 +                        <cb/>vyavāyāt prakṛtim bhajet |
 +                        <caesura/>
 +                         vikāsitvād anuviśed doṣān dhātūn malān api ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.23">vaiśadyāc cāśakta<g ref="#newa-gap-filler"/><lb
 +                            n="5"/>gatir dduściki<unclear>tsa</unclear>ñ ca lāghavāt |
 +                        <caesura/>
 +                         durnnirharam apākitvā<g ref="#newa-gap-filler"/>t tasmāt
 +                        kleśayate ciraṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.24">sthāvarañ jaṅgamam vāpi kṛttrimam vāpi yad viṣaṃ
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         sadyo mārayate ma<g ref="#newa-gap-filler"/><lb n="6"/>rttyaṃ
 +                        jñeyan daśaguṇan tu tat ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.25cd">jīrṇṇam viṣaghnauṣadhibhir hatam vā
 +                        dāvāgnivātātapaśoṣitam vā |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.26">svabhāvato vā guṇaviprahīṇaṃ viṣaṃ hi
 +                        dūṣīviṣatām upaiti ||
 +                        <caesura/>
 +                         vīryālpa<pb n="329v"/><lb n="1"/>bhāvād api bhāvanīyaṃ
 +                        kaphāvṛtatvāt sucirānubandhi |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.27">tenārddito bhinna<pc> </pc>purīṣa<pc
 +                        > </pc>varṇṇo vidagdha<pc> </pc>vairasya<pc> </pc>yutaḥ pipāsī ||
 +                        <caesura/>
 +                         mūrcchāṃ bhramaṃ gadgadavākyamarttyo viceṣṭamāno rati<lb n="2"/>m
 +                        āpnuyāc ca | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.28">āmāśayasthe kapha<pc> </pc>vātarogī
 +                        pakvāśayasthe '<cb/>nilapittarogī ||
 +                        <caesura/>
 +                         bhavet samuddhvastaśiroruhāṅgo vilūnapakṣas tu yathā vihaṅgaḥ
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.29">sthitaṃ ra<lb n="3"/>sādiṣv ayathāyathoktān
 +                        karoti dhātuprabhavān vikārā<cb/>n ||
 +                        <caesura/>
 +                         kopañ ca śītānila<pc> </pc>durddineṣu yāty āśu pūrvvaṃ śṛṇu tasya
 +                        liṅgaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.30">nidrāgurutvañ ca vijṛṇañ ca <lb n="4"
 +                        />viśleṣaharṣāv athavāṅgamarddaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         tataḥ karoty annamadāvipā<g ref="#newa-gap-filler"/><cb/>kāv
 +                        arocakam maṇḍala<pc> </pc>koṭhatāñ ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.31">mānsakṣayam pādakarāsyaśopham pralepakaś
 +                        charddim athātisā<lb n="5"/>raṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         dūṣīviṣaṃ śvāsatṛṣājvarām̐ś ca kuryāt pravṛddhiñ jaṭharasya
 +                        <cb/>cāpi |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.32">unmādam anyaj janayet tathānyad ānāham anyat
 +                        kṣapayec ca śukraṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         kārśyan tathānyaj janayec ca ku<lb n="6"/>ṣṭhaṃ tān tān vikārām̐ś
 +                        ca bahuprakārān ||</l>
 +                    <l xml:id="SS.5.2.33">dūṣitan deśakālānnadivāsvapnair abhīkṣṇaśaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         yasmād vā dūṣayed dhātun tasmād dūṣīviṣaṃ smṛtaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.34">sthāvarasyopayuktasya vege tu pratha<g
 +                            ref="#newa-gap-filler"/><pb n="330r"/><lb n="1"/>me nṛṇāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         śyāvā jihvā bhavet stabdhā mūrcchā trāsaś ca jāyate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.35">dvitīye vepathuḥ sādo dāhaḥ kaṇṭharujas tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         viṣañ cāmāśaya<pc> </pc>prāptaṅ kurute hṛdi vedanāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.36">tāluśoṣas tṛtī<lb n="2"/>ye tu śūlaś cāmāśaye
 +                        bhṛśaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         durbbale harite <subst><del rend="dots above">stū</del>
 +                            <add place="top margin">śū</add></subst>ne jāyate cā<cb/>sya
 +                        locane ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.37">pakvāmāśayayoḥ sādo hikkā śvāso ntrakūjanaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         caturthe jāyate vege śirasa<g ref="#newa-gap-filler"/><lb n="3"
 +                        />ś cāpi gauravaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.38">kaphapraseko vaivarṇyam pārśvabhedaś ca pañcame
 +                        <cb/>|
 +                        <caesura/>
 +                         sarvvadoṣaprakopaś ca pakvādhāne <add place="top margin">ca</add>
 +                        vedanā |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.39">ṣaṣṭhe saṃjñāpraṇāśaś ca bhṛśañ cāpy atisāryate
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         ska<lb n="4"/>nda<pc> </pc>pṛṣṭha<pc> </pc>kaṭībhāgāḥ sannirodhaś
 +                        ca saptame | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.40">prathame viṣavege <cb/>tu vāntaṃ śītāmbusevitaṃ
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         sarpirmmadhubhyāṃ saṃyuktam agadam pāyayet naraḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.41">dvitīye pūrvvavad vāntaṃ <lb n="5"/>viriktañ
 +                        cāpi pāyayet ||
 +                        <caesura/>
 +                         tṛtīye gadapānan tu hitan nasyan tathāñjanaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.42"><add place="bottom margin"
 +                            rend="dots above the syllable                             ndhu"
 +                            > caturthe 'lpasnehalavaṇam iti pāṭhaḥ | <metamark
 +                                function="line_pointer">2</metamark></add>sindhuñ caturthe
 +                        'lpasneham agadam pāyayed bhiṣak ||
 +                        <caesura/>
 +                         pañcame kṣaudramadhukakvāthayuktam pradā<lb n="6"/>payet |
 +                        <caesura/>
 +                         ṣaṣṭhe 'tisāravat siddhir avasīdet tu saptame || </l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.44">vegāntare tv anyatame kṛte marmmaṇi śītalāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         yavāgūṃ saghṛtakṣaudrām imān dadyād viṣāpahaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.45">kośavaty agnikaḥ pā<pb n="330v"/><lb n="1"
 +                            /><unclear reason="faded">ṭhā sūryavaly a</unclear>mṛtābhayā |
 +                        <caesura/>
 +                         śeluḥ śirīṣakiṇihī haridre bṛhatīdvayaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.46">punarnnavau hareṇuś ca tryūṣaṇaṃ śārivotpale |
 +                        <caesura/>
 +                         eṣāṃ yavāgū niḥkvāthe kṛtā hanti viṣadvayaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.47"><unclear reason="faded">ma</unclear><lb n="2"
 +                        />dhukan tagaraṅ kuṣṭhaṃ bhadradāruhareṇavaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         mañjiṣṭhailaila<unclear reason="faded">vā</unclear>lū<g
 +                            ref="#newa-gap-filler"/><cb/>ni nāgapuṣpotpalaṃ sitā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.48">viḍaṅgañ candanam pattraṃ priyaṃgu dhyāmakan
 +                        tathā |
 +                        <caesura/>
 +                        <unclear reason="faded">haridre dve bṛhatyau ca</unclear>
 +                        <lb n="3"/><unclear reason="faded">sāricāṃśumatī</unclear> valā
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.49">kalkair eṣāṃ ghṛtaṃ siddham ajeyam iti
 +                        <cb/>viśrutaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         viṣāṇi hanti sarvvāṇi śīghram evājitan tu tat ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.50">dūṣīviṣārttaṃ susvinnam ūrddhvañ cādhaś ca <lb
 +                            n="4"/>śodhitaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         pāyayed agadam mukhyam idan dūṣīviṣāpahaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.51"><cb/>pippalyo dhyāmakaṃ māṃsī lodhram elā
 +                        suvarccikā |
 +                        <caesura/>
 +                         bālakaṃ gairiko hemas tathā ca paripelavā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.52"><lb n="5"/>kṣaudrayukto 'gado hy eṣa dūṣīviṣam
 +                        apohati |
 +                        <caesura/>
 +                         dūṣīviṣārir nnāmnā tu na cānyatrāpi vāryate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.53">jvare dāhe 'tha hikkāyā<unclear reason="faded">m
 +                            ānāhe</unclear> sukrasaṃkṣaye |
 +                        <caesura/>
 +                         śophetisā<lb n="6"/>re murcchāyān tvagdoṣe jaṭhare pi ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.54">unmāde vepathau caiva ye cāpy anyā upadravāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         yathāsvan teṣu kurvvīta viṣaghnair eva bheṣajaiḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.2.55">sādhyam ātmavataḥ sadyo yāpyaṃ samvatsa<g
 +                            ref="#newa-gap-filler"/><pb n="331r"/><lb n="1"/>rotthitaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         dūṣīviṣaṃ varjjanīyam ato 'nyad ahitāśina || </l>
 +
 +                    <trailer xml:id="SS.5.2.end" ana="trailer"> iti kalpasthāne dvitīyo
 +                        'dhyāyaḥ || </trailer>
 +                </div>
 +
 +
 +                <div n="3" type="adhyāya">
 +                    <milestone n="330r:1" unit="folio"/>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.1">athāto jaṅgamaviṣavijñānīyaṅ kalpaṃ vyākhyāsyā<lb
 +                            n="2"/>maḥ ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.3">jaṅgamasya viṣasyoktāny adhiṣṭhānāni ṣoḍaśa |
 +                        <caesura/>
 +                         samāse<cb/>na mayā yāni vistaras teṣu vakṣyate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.4">tatra dṛṣṭi<pc> </pc>niśvāsa<pc
 +                            > </pc>daṃṣṭrānakha<pc> </pc>mukha<pc> </pc>mūtra<pc
 +                            > </pc>purīṣārtava<pc> </pc>śukra<pc> </pc>lā<lb n="3"
 +                            /><unclear>ṅgū</unclear>la<pc> </pc>lālāsparśa<pc> </pc>mukha<pc> </pc>sandaṃśāvasarddhita<pc> </pc>gudāsthi<pc> </pc>pitta<pc> </pc>śūka<cb/>śavāni
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.1"> tatra niśvāsadṛṣṭiviṣā divyāḥ sarppāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.2"> bhaumādaṃṣṭrāviṣāḥ</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.3"> mārjāra | śva |<pc> </pc>vānara|<pc> </pc>nara
 +                            |<pc> </pc>makara|<pc> </pc>maṇḍūka |<pc
 +                            > </pc>pāka|matsya|<pc> </pc>godhā | śambūka|<pc
 +                        > </pc>pracalāka |<pc> </pc>gṛ<cb/>hagoḍikāś <add place="bottom">
 +                            galagoḍikā | kutracit | 3</add> catuṣpādāś ca kīṭās tathānye
 +                        nakhamukhadaṃṣṭrāviṣāḥ|</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.4"> kiṭipa<pc> </pc>picciṭaka<pc
 +                            > </pc>kaṣāyavāsika<pc> </pc><lb n="5"/>sarṣapaka|<pc
 +                        > </pc>toṭaka |<pc> </pc>varccaḥkīṭāḥ|<pc> </pc>kauṇḍinyāḥ
 +                            |<pc> </pc>mūtrapurīṣaviṣā<cb/>ḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.5"> mūṣikāḥ śukraviṣāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.6"> vṛścika|<pc> </pc>viśvambhara<pc
 +                            > </pc>varaki<pc> </pc>matsyocciṭiṅga<pc> </pc>patraviṣāḥ |
 +                        vṛścikāḥ |<lb n="6"/> śūlaviṣāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.7"> lūtā<pc> </pc>lālā<pc> </pc>nakha<pc
 +                            > </pc>mukha<pc> </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣārttava<pc
 +                            > </pc>śukra<pc> </pc>daṃṣṭrāviṣāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.8"> makṣikā<pc> </pc>kaṇabha<pc
 +                            > </pc>jalāyu<pc> </pc>kā mukhasandaṃśaviṣāḥ|</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.9"> citraśīrṣa|<pc> </pc>śarāva<pc
 +                            > </pc>ku<unclear>rdi</unclear>|<pc> </pc>śata<pc> </pc>dārukā|ari<pb
 +                            n="331v"/><milestone unit="digital_image"
 +                            facs="dscn3309 fol 331.jpg"/><lb n="1"/> medaka|<pc
 +                        > </pc>śarārikā mukhasandaṃśa<pc
 +                            > </pc>daṃṣṭrāsyarśāvasarddhita<del>ḥ</del>guda<pc> </pc>purīṣa<pc> </pc>viṣāḥ
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.10"> viṣahatāsthi<pc> </pc>sarppa<pc
 +                            > </pc>kaṇṭaka<pc> </pc>varaki<pc> </pc>matsyāsthicety
 +                        asthiviṣāṇi |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.11"> śakali<pc> </pc>matsya<pc
 +                            > </pc>raktarājīva<lb n="2"/>kimatsyāḥ pittaviṣāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.12"> śūkṣma<pc> </pc>tuṇḍocciṭiṅga<pc
 +                            > </pc>vāraṭi<pc> </pc>śata<cb/>padi<pc
 +                            > </pc>valabhika<unclear>śṛ</unclear>ṅga<pc> </pc>bhramarāḥ
 +                        śūkaviṣāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.13"> kīṭasarppadehāvyasavaḥ śavaviṣāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.5.14"> śeṣās tv a<lb n="3"/>nuktā
 +                        mukhasaṃdaṃśaviṣeśv eva gaṇayitavyā iti || ||<cb/>
 +                    </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.6">bhavanti cātra ślokāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         rājño rideśe ripavo jalāni
 +                        <caesura/>
 +                         mārggāṃś ca bhaktāni ca dūṣayanti |
 +                        <caesura/>
 +                         tāni praduṣṭāni bhiṣag vipaścid
 +                        <caesura/>
 +                         viśodhayed āgamitārthaśuddhaḥ ||<cb/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.7">duṣṭañ jalam picchilam asragandhi
 +                        <caesura/>
 +                         phenāvṛtaṃ rājibhir āvṛtañ ca |
 +                        <caesura/>
 +                         maṇḍūkamatsyam priyate vi<lb n="5"/>haṅgā
 +                        <caesura/>
 +                         mattāś ca sānūpacarā bhramanti |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.8">majjanti ye cātra narā<cb/>śvanāgās
 +                        <caesura/>
 +                         te charddimohajvaraśophaśūlān |
 +                        <caesura/>
 +                         arcchanti teṣām apahatya rogān
 +                        <caesura/>
 +                         duṣṭañ jalaṃ<lb n="6"/> śodhayituṃ yateta ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.9">dhavāśvakarṇṇāv atha pāribhadraṃ
 +                        <caesura/>
 +                         sapāṭalaṃ sidhraka<pc> </pc>muṣkakau ca |
 +                        <caesura/>
 +                         dagdhvā sarājadrumasomavalkān
 +                        <caesura/>
 +                         tad bhasma śītam vikiret sarassu ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.10">bhasmāñjaliñ cā<pb n="332r"/><lb n="1"/>pi ghaṭo
 +                        nidhāya viśodhayed
 +                        <caesura/>
 +                         īpsitam evam ambhaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         kṣitipradeśam viṣadūṣitan tu
 +                        <caesura/>
 +                         tīrthaṃ śilām vāpy aribhiḥ sthalīm vā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.11">spṛśanti gātreṇa tu yena yena
 +                        <caesura/>
 +                         govājināgāḥ puruṣāḥ striyo vā |
 +                        <caesura/>
 +                         tad āśu śūyaty atha da<cb/>hyate ca
 +                        <caesura/>
 +                         sīryanti romāṇi nakhāś ca tasmin ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.12">tatrāpy anaṃtā saha sarvvagandhaiḥ
 +                        <caesura/>
 +                         piṣṭvā surābhiḥ saha yojyamārggān |
 +                        <caesura/>
 +                         siñced athādbhiś ca mṛdanvitābhir
 +                        <caesura/>
 +                         mmā<cb/>rggo 'sti cānyo yadi tena gacchet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.13">tṛṇeṣu bhakteṣu ca dūṣiteṣu
 +                        <caesura/>
 +                         sīdanti mūrcchanti vamanti cā<lb n="3"/>nye ||
 +                        <caesura/>
 +                         viḍbhedam arcchanty athavā mriyante
 +                        <caesura/>
 +                         teṣāñ cikitsām praya<cb/>ted yathoktaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.14">viṣāpahair vvyā<subst><del>pa</del>
 +                            <add place="above">py a</add></subst>gadaiḥ pralipya
 +                        <caesura/>
 +                         vādyāni citrāṇy upavādayeta |
 +                        <caesura/>
 +                         tārāvitāraḥ sasu<lb n="5"/>rendragopas
 +                        <caesura/>
 +                         tenaiva tulyaḥ kuruvindabhāgaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.15">pittena yu<cb/>ktaḥ kapilāhvayena
 +                        <caesura/>
 +                         vādyapralepo 'bhihitaḥ praśastaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         vādyasya śabdena hi yānti nāśaṃm
 +                        <caesura/>
 +                         vi<lb n="6"/>ṣāṇi ghorāṇy api yāni tatra ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.16">dhūme 'nile vā viṣasamprayukte
 +                        <caesura/>
 +                         khagā bhramantaḥ prapatanti bhūmau |
 +                        <caesura/>
 +                         kāsapratiśyāyaśirovikārān
 +                        <caesura/>
 +                         arcchanti tīvrān nayanāmayāṃś ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.17"><pb n="332v"/><lb n="1"
 +                        />lākṣāharidrātiviṣābhayāś ca
 +                        <caesura/>
 +                         savakra<add place="above">kuṣṭhātiviṣāhareṇu
 +                        |1</add>kuṣṭhailahareṇukābhiḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         priyaṅgavaś cāpy anile nidhāya
 +                        <caesura/>
 +                         dhūmānilau tena viśodhayīta ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.18">prajā imāḥ padmayoner vvrahmaṇaḥ sṛjataḥ<lb
 +                            n="2"/> kilaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         akarod vighnam asuraḥ kaiṭabho <add place="above">vala</add>nāma
 +                        darppitaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.19">tataḥ<cb/> kruddhasya vadanād vrahmaṇas tejasān
 +                        nidheḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         krodho vigrahavān bhūtvā niṣpapātātidāruṇaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.20">śa taṃ<lb n="3"/> dadāha garjjantam antakābham
 +                        mahāsuraṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         tato 'suraṃ ghātayi<cb/>tvā tattejo varddhatādbhutaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.21">tato viṣādo daityānām abhavat tan nirīkṣya vai |
 +                        <caesura/>
 +                         viṣādajananatvāc ca vi<lb n="4"/>ṣam ity abhidhīyate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.22">tataḥ sṛṣṭvā prajāḥ paścāt tadā taṃ krodha<cb/>m
 +                        īśvaraḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         vyāveśayata bhūteṣu sthāvareṣu careṣu ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.23">yathāvyaktarasan toyam antarīkṣāt mahīgataṃ |<lb
 +                            n="5"/>
 +                        <caesura/>
 +                         teṣu teṣu pradeśeṣu rasan tan tan ni<subst><del>ya</del>
 +                            <add place="below">ga</add></subst>cchati ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.24">evam eva viṣaṃ<cb/> sadyo dravyam
 +                        prāpyāvatiṣṭhate |
 +                        <caesura/>
 +                         svabhāvād eva tan tasya rasaṃ samanuvarttate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.25">viṣe yasmād guṇāḥ sarvve tī<lb n="6"/>kṣṇāḥ
 +                        prāyeṇa santi vai |
 +                        <caesura/>
 +                         viṣaṃ sarvvam ato jñeyaṃ sarvvadoṣaprakopanaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.26">te tu vṛttīḥ prakupitā jahati svā viṣārdditāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         nopayāti viṣam pākam ataḥ prāṇān ruṇaddhi ca ||</l>
 +
 +                    <!-- folio 333r is correct; check other foliation numbering in this file. -->
 +                    <l xml:id="SS.5.3.27">śle<pb n="333r" facs="dscn3310 fol332.jpg lower"
 +                            /><lb n="1"/>ṣmaṇāvṛtamārggatvād ucchvāso vinivāryate |
 +                        <caesura/>
 +                         visaṃjñaḥ sati jīve pi tasmāt tiṣṭhati mānavaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.28">śukravat sarvvasarppāṇām viṣaṃ sarvvaśarīragaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         kruddhānām eti cāṅgebhyaḥ śukran ni<lb n="2"/>rmmathanād iva
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.29">teṣām vaḍiśavad draṃṣṭrā tāsu sajjati cāgataṃ |<cb/>
 +                        <caesura/>
 +                         anudvṛttam viṣan tasmān na vimuñcati bhoginaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.30">yasmād atyartham uṣṇañ ca tīkṣṇañ ca paṭhitam
 +                        viṣaṃ |<lb n="3"/>
 +                        <caesura/>
 +                         ataḥ sarvvaviṣeṣūktaḥ pariṣekaḥ suśītalaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.31">kīṭeṣu ma<g ref="#newa-gap-filler"/><cb/>ndan
 +                        nātyuṣṇam vahuvātakapham viṣaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         ataḥ kīṭaviṣe cāpi svedo na pratiṣidhyate ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.32cd">svabhāvād ava<g ref="#newa-gap-filler"/><lb
 +                            n="4"/>tiṣṭheta praharā<add source="top margin"
 +                            >t</add><metamark function="insertion_mark" place="above"
 +                            >^</metamark> daṃśayor vviṣaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.33">prakhyāpya dehaṃ mṛtayor
 +                        ddi<cb/>gdhaviddhātidaṣṭayoḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         laulyād viṣārdditam māṃsaṃ yaḥ khādet mṛtamātrayoḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.34">yathāviṣaṃ sa rogeṇa<lb n="5"/> kliśyate mriyate
 +                        'pi vā ||
 +                        <caesura/>
 +                         ataś cāpy anayor mmāṃsam abhakṣyam mṛ<cb/>tamātrayoḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.35ab"> muhūrttāt tad upādeyam
 +                                prahā<subst><del>ra</del>
 +                            <add source="bottom margin">rā</add></subst>n daṃśavarjjitaṃ
 +                        || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.35.1" met="upajāti"> kṣīṇakṣate garbbhiṇi<pc
 +                            > </pc>kuṣṭhimehirūkṣeṣu<lb n="6"/> deheṣv avaleṣu caiva | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.35.add-2">
 +                        <gap unit="akṣara" quantity="4"/> raukṣyātaikṣṇyoṣṇyād
 +                        <caesura/>
 +                         vikāsitvāt tathaiva ca || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.35.3" met="śloka"> viṣam etair gguṇair yuktaṃ
 +                        <caesura/>
 +                         kṣate samanudhāvati |
 +                        <caesura/>
 +                         vātātapābhyān nihataṃ
 +                        <caesura/>
 +                         nirvvīyam upajāyate ||
 +                        <caesura/>
 +                         tasmād vi<pb n="333v" facs="dscn3311 fol 333.jpg upper"/><lb
 +                            n="1"/>ṣahataṃ sarvvaṃ
 +                        <caesura/>
 +                         bhakṣitan tu na mārayet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.35cd">savātaṃ gṛhadhūmābhaṃ purīṣaṃ yo 'tisāryate | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.36cd"> phenam udvamate cāpi viṣapītan tam ādiśet
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.37">viṣavyāptam ato hy agni hṛdayaṃ nirddaha<lb
 +                            n="2"/>ty api |
 +                        <caesura/>
 +                         tad dhi sthānañ cetanāyāḥ svabhāvād vyāpya tiṣṭhati ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.38">a<cb/>śvatthadevāyatanaśmaśāna-
 +                        <caesura/>
 +                         valmīkasandhyāsu catuṣpatheṣu |
 +                        <caesura/>
 +                         yāmye ca dṛṣṭāḥ parivarjjanīyā<unclear>ḥ</unclear><lb n="3"/>
 +                        <caesura/>
 +                         ṛkṣe narā marmmasu ye ca <del>da</del><add place="above"
 +                        >dṛ</add>ṣṭāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.39">darvvīkarāṇām viṣam āśu<subst><del>ghā</del>
 +                            <add place="above">haṃ</add></subst><cb/>ti
 +                        <caesura/>
 +                         sarvvāṇi corjjaṃ dviguṇaṃ labhante |
 +                        <caesura/>
 +                         ajīrṇṇapittānilapīḍiteṣu
 +                        <caesura/>
 +                         vṛddheṣu vāleṣu vubhukṣite<lb n="4"/>ṣu ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.39.add-1"> unmattamatteṣu bhayārditeṣu
 +                        <caesura/>
 +                         tīkṣṇī bhaved bhinnavalāsaheṣu<cb/> ||</l>
 +
 +                    <!-- DW: 5.3.35.1 and 3.35.1 are repeated here: -->
 +
 +                    <l corresp="#SS.5.3.35.2" xml:id="SS.5.3.39.add-2"> saran tu
 +                            <unclear>saukṣmyatair ślakṣṇyā</unclear>d vikāsitvāt tathaiva
 +                        ca |
 +                        <caesura/>
 +                         viṣam atair gguṇair yuktaṃ kṣate samanudhāvati ||<lb n="6"/>
 +                        <caesura/>
 +                         vātātapābhyān nihatann ivīyam upajāyate |
 +                        <caesura/>
 +                         tasmād viṣahataṃ sa<cb/>rvvam bhakṣitan tu na mārayet || </l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.40cd">śastraṃ kṣate yasya na raktam asti
 +                        <caesura/>
 +                         rājyo latābhiś ca na sambhavanti |<lb n="6"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.41">śītābhir adbhiś ca na romaharṣo
 +                        <caesura/>
 +                         viṣābhibhūtam parivarjjayet taṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         jihmaṃ mukhaṃ yasya ca keśaśāto
 +                        <caesura/>
 +                         nā sāvasādaś ca sakaṇṭhabhaṅgāḥ |</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.42"><pb n="334r" facs="dscn3311 fol 333.jpg lower"
 +                            /><lb n="1"/>kṛṣṇa saraktaḥ śvayathuś ca daṃśe
 +                        <caesura/>
 +                         hanvo sthiratvaṃ sa vivarjjanīyaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         varttir ghanā yasya nireti vaktrād
 +                        <caesura/>
 +                         raktaṃ sraved ūrddhvam adhaś ca yasya |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.43ab">daṃṣṭrānipātaś caturaś ca yasya
 +                        <caesura/>
 +                         tañ cāpi<lb n="2"/> vaidyaḥ parivarjjayīteti || </l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.3.colophon">kalpasthāne tṛtī<cb n="1"/>yo 'dhyāyaḥ
 +                        ||</l>
 +                </div>
 +
 +
 +
 +                <div n="4" type="adhyāya">
 +                    <milestone n="333r:2" unit="folio"/>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.1"> athātaḥ sarppa<pc> </pc>daṣṭa<pc
 +                        > </pc>vijñānīyaṅ kalpam vyākhyāsyāmaḥ ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.3">dhanvantarim mahāprājñaṃ sarvvaśāstraviśāradaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         caraṇāv upa<cb/>saṃgṛhya su||||śrutaḥ paripṛcchati ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.4">sarpasaṃkhyāvibhāgañ ca daṣṭalakṣaṇam eva <lb
 +                            n="4"/>ca |
 +                        <caesura/>
 +                         jñānañ ca viṣavegānām bhagavan vaktum arhasi ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.5">ta<cb/>sya tad vacanaṃ śrutvā prāvravīd bhiṣajām
 +                        varaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         asaṃkhyeyā mahātmā<unclear>no</unclear> vāsukītakṣakādayaḥ ||<lb
 +                            n="5"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.6">mahīdharāś ca nāgendrā hutāgni<pc
 +                        > </pc>samavarccasaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         ye cāpy aja<cb/>sraṃ garjjanti varṣanti ca tapanti ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.7">sasāgaragiridvīpā yaiś ca sandhāryate mahī |
 +                        <caesura/>
 +                         kruddhā ni<lb n="6"/>śvāsadṛṣṭibhyāṃ ye hanyur akhilañ jagat
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.8">namas tebhyo na taiḥ kiñcit kāryam atra cikitsayā
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         ye tu daṃṣṭrāviṣā bhaumā ye daśanti ca mānavān ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.9">teṣāṃ saṃkhyām pravakṣyā<pb n="334v"/><lb n="1"
 +                        />mi yathāvad anupūrvvaśaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         aśītir eva sarppāṇām bhidyate te tu pañcadhā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.10">darvvīkarā maṇḍalinā rājīmantas tathaiva ca |
 +                        <caesura/>
 +                         nirvviṣā vaikarañjāś ca trividhās te punaḥ<lb n="2"/> smṛtāḥ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.11">viṃśatiḥ phaṇinas teṣāṃ <unclear
 +                            reason="scribal                             confusion">ṣaṭ
 +                            vā</unclear> maṇḍalinaḥ puna<cb/> |
 +                        <caesura/>
 +                         tāvanta eva vijñeyā rājīmantas trayodaśa ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.12">nirvviṣā dvādaśa proktā vaikarañjās trayaḥ
 +                            smṛ<lb n="3"/>tāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.13">pādābhimṛṣṭā duṣṭā vā kruddhā grāsārthino pi vā
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.14">te daśanti mahākrodhās tac ca trividham ucyate |
 +                        <caesura/>
 +                         sarppitaṃ daritam vāpi tṛtīyam atha nirvviṣaṃ ||<lb n="4"/>
 +                        <caesura/>
 +                         sarppagātrāhataṃ kecid icchanti khalu tadvidaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.15">padāni ya<cb/>tra dantānām ekaṃ dve vā vahūni vā
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         nimagnāny alparaktāni yāny udvṛttaḥ karoti ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.16">cuñcumāla<lb n="5"/>kayuktāni vaikṛtyakaraṇāni
 +                        ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         saṃkṣiptāni saśophā<cb/>ni vidyāt tat sarppitam bhiṣak |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.17">rājyāḥ salohitā yatra nīlā vā yadi vā sitā ||
 +                        <caesura/>
 +                         vijñeyan dari<lb n="6"/>tan tat tu viṣajālpaviṣānvitaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.18">aśopham alpaduṣṭāsṛk prakṛtisthasya dehinaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         padam padāni vā vidyād aviṣāṇi cikitsakaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.19">sarppaspṛṣṭasya bhīror hi <pb n="335r"/><lb
 +                            n="1"/>bhayena kupito 'nilaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         kasyacit kurute śophaṃ sarppagātrāhataṃ tu tat ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.20">vyādhitodvignadaṣṭāni jñeyāny alpaviṣāṇi tu ||
 +                        <caesura/>
 +                         tathātivāla<pc> </pc>vṛddhānāṃ daṣṭam alpa<lb n="2"/>viṣaṃ smṛtaṃ
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.21">suparṇṇadevavrahmarṣi<pc> </pc>bhūta<pc
 +                        > </pc>siddhaniṣevite ||<cb/>
 +                        <caesura/>
 +                         viṣaghnauṣadhajuṣṭe ca deśe na kramate viṣaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.22">rathāṅgalāṅgalacchatrasvastikāṅkuśadhāriṇaḥ
 +                            ||<lb n="3"/>
 +                        <caesura/>
 +                         jñeyā darvvīkarāḥ sarppāḥ phaṇinaḥ śīghragāminaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.23">maṇḍa<cb/>lair vvividhaiś citrā pṛthavo
 +                        mandagāminaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         jñeyā maṇḍalinaś cāpi jvalitāgnisamā viṣaiḥ |<lb n="4"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.24">snigdhā vividhavarṇṇābhis tiryag ūrddhañ ca
 +                        rājibhiḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         vici<cb/>trā iva ye bhānti rājīmantas tu te smṛtāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.25">muktārūpyaprabhā ye ca kapilā ye ca pannagāḥ
 +                            ||<lb n="5"/>
 +                        <caesura/>
 +                         suvarṇṇābhāḥ sugandhāś ca te jātyā vrāhmaṇāḥ smṛtāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.26">kṣatri<cb/>yāḥ snigdhavarṇṇās tu pannagā
 +                        bhṛśakopanāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         sūryaś candraḥ kṣitiś cchattraṃ lakṣyan teṣān tathādrijaṃ |<lb
 +                            n="6"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.27">kṛṣṇā vajraprabhā ye ca lohitā varṇṇatas tathā
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         dhūmrāḥ pārāvatābhāś ca vaiśyās te pannagāḥ smṛtāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.28">mahiṣadvīpi<add place="margin"
 +                        >dvija</add>varṇṇābhās tathaiva paruṣatvacaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         bhinnavarṇṇāś ca ye <pb n="335v"/><lb n="1"/>kecit śūdrās te
 +                        parikīrttitāḥ ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.31">rajanyāḥ prathame yāme sarvvāś citrāś caranti ha
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         śeṣās tv atho maṇḍalino divā darvvīkarās tathā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.29">kopayanty anilañ jantoḥ pha<lb n="2"/>ṇinaḥ
 +                        sarvva eva tu |
 +                        <caesura/>
 +                         pittam maṇḍalinaś cāpi kaphañ cā<cb/>nekarājayaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.30">atyalpasamavarṇṇābhyāṃ dvidoṣakaralakṣaṇaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         dampatyayogād vijñeyam pa<lb n="3"/>ravādañ ca vakṣyati ||</l>
 +
 +                    <!--   
 +
 +                    -->
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-1">
 +                        <label>1938 ed. 4.34.1</label>
 +                         tatra darvvīkarāḥ kṛṣṇasarppo mahākṛ<cb/>ṣṇaḥ
 +                            <unclear>kṛṣṇo</unclear>daraḥ | sarvakṛṣṇaḥ svetaḥ kapoto
 +                        valāhako mahāsarppaḥ | śaṃkhapālo lohitā<lb n="4"/>kṣo gavedhukaḥ
 +                        | parisarppaḥ khaṇḍaphaṇaḥ ku<del>kū</del><add place="above"
 +                            >kku</add>ṭaḥ padmo ma<cb/>hāpadmaḥ | darvbhapuṣpo dadhimukhaḥ
 +                        puṇḍarīkamukho vabhrūkuṭīmukho vicitra puṣpābhikīrṇṇā<lb n="5"
 +                        />bho girisarppo rijusarppaḥ svetodaro mahāśīrṣālagardda<cb/>ś
 +                        ceti || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-2">
 +                        <label>1938 ed. 4.34.2</label>
 +                         maṇḍalinas tu ādarśamaṇḍalaḥ svetamaṇḍalo raktamaṇḍalaḥ pṛṣato
 +                            devadi<unclear>nnaḥ</unclear> pilinda<lb n="6"/>ko
 +                        vṛddhagonasaḥ | panasako mahāpanasakaḥ | veṇupatrakaḥ śiśuko
 +                        madanakaḥ | pālindakaḥ | tantukaḥ puṣpapāṇḍuḥ ṣaḍaṅgo gniko vabhru
 +                        kaṣāyaḥ khaluṣaḥ pārāvato ha<pb n="336r"/><lb n="1"/>stābharaṇakaḥ
 +                        tatrakaś cittrakaḥ | eṇīpadaś ceti | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-3">
 +                        <label>1938 ed. 4.34.3</label>
 +                         rājīmantas tu puṇḍarīko hi rājorājicitro aṅgulirājiḥ |
 +                        dvyaṅgulirājiḥ | vindurājiḥ | karddamas tṛṇaśoṣa<lb n="2"/>kaḥ |
 +                        svetahanur ddarvbhapuṣpo lohitākṣaś ca<del>kra</del><add
 +                            place="above">ndra</add>kaḥ kikkisāda<cb/>ś ceti || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-4">
 +                        <label>1938 ed. 4.34.4</label>
 +                         nirvviṣās tu valāhako hi patākaḥ | śukapatro 'jagaro dīpyakaḥ |
 +                        ilikinī | varṣā<lb n="3"/>hīko pyāhikaḥ | kṣīrikāpuṣpakaḥ |
 +                        puṣpasakalī jyotī<cb/>ratho vṛkṣakaś ceti || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.add-5">
 +                        <label>1938 ed. 4.34.5</label>
 +                         vaikarañjās tu trayāṇām varṇṇānām vyatirekajāḥ | tad yathā |
 +                        mākuliḥ po<lb n="3"/>ṭagalaḥ | snigdharājiś ceti || tatra
 +                        kṛṣṇasarppeṇa gonasyāṃ<cb/> vaiparītyena vā jāto mākuliḥ |
 +                        rājilena gonasyām vaiparītyena vā jātaḥ poṭagalaḥ | kṛ<lb n="5"
 +                        />ṣṇasarppeṇa rājimatyām vaiparītyena vā jātaḥ snigdharāji<cb/>r
 +                        iti | teṣām pitṛvad viṣam utkarṣād dvayor mmātṛvad ity eke | </l>
 +                    <l xml:id="SS.5.4.34.5a">evam eṣāṃ sarppāṇām aśīti vyā<lb n="6"/>𑑛
 +                        khyātāḥ |</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.35">tatra mahānetrajihvāśirasaḥ pumānsaḥ |
 +                        sūkṣmanetrajihvāśirasaḥ striyaḥ | ubhayalakṣaṇā mandaceṣṭākrodhā
 +                        napunsakā iti |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.36">tatra sarvve<pb n="336v"/><lb n="1"/>ṣām eva
 +                        sarppāṇāṃ sāmānyata eva daṣṭalakṣaṇam upadekṣyāmaḥ | kiṃ kāraṇam
 +                        viṣaṃ hi <unclear>huta<pc> </pc>huta</unclear>vaha<pc
 +                            > </pc>niśita<pc> </pc>nistriṃśāśani<pc> </pc>kalpam āśukāri
 +                            mu<lb n="2"/>hūrttam apy upekṣitam āturam atipātayati | na
 +                        cāvakā<cb/>so sti vāksamūham anusarttuṃ | pratyekam api ca
 +                        duṣṭalakṣaṇe 'bhihite sarvvatraividhyāt kri<lb n="3"
 +                        />yātraividhyam bhavati | tasmāt traividhyena vakṣyāmaḥ |
 +                        eta<cb/>d dhy āturahitam asammohe karañ cāsminn eva ca
 +                        sarvvavyañjanāvarodha iti || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.37">tatra darvvīkaraviṣe<lb n="4"/>ṇa tvaṅ<pc
 +                            > </pc>nakha<pc> </pc>nayana<pc> </pc>vadana<pc
 +                            > </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣa<pc> </pc>daṃśa<pc> </pc>kṛṣṇatvaṃ
 +                        rau<cb/>kṣyaṃ sandhivedanā śirogauravaṅ kaṭīpṛṣṭhagrīvādaurvvalyaṃ
 +                        jṛmbhaṇaṃ svarāvasādaḥ kharukharuko <lb n="5"/>jaḍatā śuṣkodgāraḥ
 +                        kāsaḥ śvāso hikkā vāyor ūrddhagamanaṃ<cb/> | śūlodveṣṭanaṅ
 +                        kṛṣṇalālāsravaṇam pheṇāgamanaṃ srotrovarodhas tās tāś ca
 +                        vātavedanā bhavanti |<lb n="6"/> maṇḍaliviṣeṇa tu tvaṅ<pc
 +                            > </pc>nakha<pc> </pc>nayana<pc> </pc>vadana<pc
 +                            > </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣa<pc> </pc>daṃśa<pc> </pc>pītatvaṃ
 +                        śītābhilāṣaḥ paridhūpāyanan dāhas tṛṣṇā mado mūrcchā jvaraḥ
 +                        śoṇitāgamanam ūrddham adhaś ca māsāva<pb n="337r"/><lb n="1"
 +                        />sādaḥ | śvayathur ddaṃśakotho viparītadarśanam āturakopas tās
 +                        tāś capittavedanā bhavanti || rājīmadviṣeṇa tu tvaṅ<pc
 +                            > </pc>nakha<pc> </pc>nayana<pc> </pc>daśana<pc
 +                            > </pc>vadana<pc> </pc>mūtra<pc> </pc>purīṣā<pc
 +                            > </pc>daṃśa<pc> </pc>pāṇḍu<lb n="2"/>tvaṃ śītajvaro romaharṣa
 +                        stavdhatvaṃ gātrāṇām ādaṃśaśophaḥ sā<cb/>ndrakaphaprasekaś
 +                        charddir akṣṇoḥ khurukhurukaḥ | ucchvāsanirodhas tās tāś ca
 +                        kaphavedanā bhavanti <lb n="3"/> || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.38">tatra puruṣeṇa daṣṭa urddhvam prekṣate | striyās
 +                        tiryaṅ napunsake<cb/>nādha iti | garbbhiṇyāḥ pāṇḍumukho ādhmātaś
 +                        ca bhavati | sūtikayā kukṣiśūlārttaḥ sarudhiraṃ me<lb n="4"/>hati
 +                        | grāsārthino 'nnam ākāṅkṣati | vṛddhena cirāt mandāś ca ve<cb/>
 +                        bhavanti | vālenāśus tīkṣṇaś ca | nirvviṣeṇāviṣaliṅgaṃ |
 +                        andhāhikenāndhatvam eke | gra<lb n="5"/>sanād ajagaraḥ prāṇaharo
 +                        na viṣād iti || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.39">tatra sarvvasarppavi<cb/>ṣāṇāṃ saptaviṣavegā
 +                        bhavanti | tatra darvvīkarāṇām prathame vege viṣaṃ śoṇitaṃ
 +                        dūṣayati | tatpra<lb n="6"/>duṣṭaṃ kṛṣṇatām upaiti | tena kārṣṇya
 +                        pipīlikāparisarppaṇam i<del>vā</del><add place="below">va</add>
 +                        cāṅge bhava<unclear>nti</unclear> | dvitīye mānsan dūṣayati |
 +                        tenātyarthakṛṣṇatā granthayaś ca bhavanti | tṛtīye medo
 +                            dūṣayati<pb n="337v"/> | tena daṃśa<del>ḥ</del>kledaḥ
 +                        śirogauravañ cakṣugrahaṇañ ca bhavati | caturthe koṣṭham
 +                        anupraviśati || tataḥ kaphaprabhavān doṣān kopayati tena
 +                        tandrīkaphaprasekaḥ sandhiviśleṣa<lb n="2"/>ś ca bhavati | pañcame
 +                        'sthīny anupraviśati tena <del>sarppa</del> parvvabhedo hi<cb/>kkā
 +                        dāhaś ca bhavati | ṣaṣṭhe majjānam anupraviśati | tena grahaṇīdoṣā
 +                        gātragauravam atīsāro hṛtpī<lb n="3"/>ḍā mūrcchā ca bhavati |
 +                        saptame śukram anupraviśati vyānaṃ cātya<cb/>rthaṃ kopayati kaphañ
 +                        ca sūkṣmaṃ srotobhyaḥ pracyāvayati | tena śleṣmaprādurvbhāvaḥ
 +                            kaṭī<add place="above">stambha</add>pṛṣṭhaskande<lb n="4"/>
 +                        bhaṅgāḥ sarvvaceṣṭāvighātaḥ | ucchvāsavirodho bhavati ||<cb/>
 +                        maṇḍalinān tu prathame vege viṣaḥ śoṇitan dūṣayati | tatpraduṣṭam
 +                        pītatām upaiti | tena pī<lb n="5"/>tāvabhāsatā paridāhaś ca
 +                        bhavati || dvitīye māṃsan dūṣaya<cb/>ti | tenātyarthapītāṅgatā
 +                        cātyarthapītāṅgatā cātyarthaparidāho daṃśaśvayathuś ca bhavati ||
 +                        tṛtīye medo dūṣayati |<lb n="6"/>tena kṛṣṇādaṃśakledaḥ svedaś ca
 +                        bhavati | caturthe pūrvvavad anupraviśya jvaram āpādayati |
 +                        pañcame dāhaṃ sarvvagātreṣu karoti | ṣaṣṭhasaptamayoḥ pūrvvavad
 +                        iti || rājī<pb n="338r"/><lb n="1"/>matān tu prathame vege śoṇitan
 +                        dūṣayati | tatpraduṣṭaṃ pāṇḍutām upaiti | tena romaharṣaḥ
 +                        pāṇḍvāvabhāsaś ca puruṣo bhavati | dvitīye māṃsan dūṣayati | tena
 +                        pāṇḍur atyartha<lb n="2"/>jāḍyañ ca bhavati | tṛtīye medo dūṣayati
 +                        | tena daṃśakledo <cb/>kṣināsāsrāvaś ca bhavati | caturthe
 +                        pūrvvavad anupraviśya manyāstambhaśirogauravañ cāpādayati |<lb
 +                            n="3"/> pañcame vāksaṅgaḥ śītajvarañ ca ṣaṣṭhasaptamayoḥ
 +                        pūrvvava<cb/>d iti || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.40">bhavaṃti cātra ślokāḥ || dhātvantareṣu yāḥ sapta
 +                        kalāḥ samparikīrttitāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tāḥsv ekaika<lb n="4"/>m atikramya vegam prakurute viṣaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.41">yenāntareṇa tu ka<unclear>lā</unclear><cb/>
 +                        kālakalpam bhinatti <add place="margin">vadanti </add> ha |
 +                        <caesura/>
 +                         samīraṇenohyamānaṃ tat tu vegāntaram mataṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.42">śūnāṅgaḥ pratha<lb n="5"/>me vege paśuḥ
 +                        pradhyāti duḥkhitaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         dvitīye lālimā<cb/>n kiñci<subst><del>ddhṛ</del><add
 +                                place="below">ddṛ</add></subst>ṣṭāṅgāḥ pīḍyate hṛdi ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.43">tṛtīyasya śiroduḥkhaṅ
 +                                <subst><del>karṇṇa</del><add place="below"
 +                            >kaṇṭha</add></subst>grīvāñ ca bhajyate |
 +                        <caesura/>
 +                         caturthe<lb n="6"/> vepate mūḍhaḥ khādan dantān jahaty asūn
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.44">kecid ve<subst><del>da</del><add place="below"
 +                                >ga</add></subst>trayam prāhur antaḥ svedeṣu tadviduḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         vege tu prathame pakṣī dhyāti muhyaty ataḥ paraṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.4.45">dvitīye vihvalaḥ kūjan pakṣī <pb n="338v"/><lb
 +                            n="1"/>maraṇam arcchati |
 +                        <caesura/>
 +                         kecid ekaṃ vihaṃgeṣu viṣavegem uṣanti vai ||
 +                        <caesura/>
 +                         mārjjāranakulādīnāṃ viṣan nātipravarttata iti ||</l>
 +
 +                    <l ana="trailer" style="prose">|| kalpasthāne caturtho 'dhyāyaḥ || 0
 +                        ||</l>
 +                </div>
 +
 +
 +                <div n="5" type="adhyāya">
 +
 +
 +                    <!--               <list>
 +                                    <item>Missing verses 23cd, 24ab, 25cd, 28cd, 33, 47cd, 51cd, 52,
 +                                        54cd, 55, 58cd, 78cd, 79-83, 84cd, 85ab</item>
 +                                    <item>Additions 58.1, 52.1,</item>
 +                                    <item> Observations - NAK 5-333 Metre break 76cd</item>
 +                    -->
 +
 +                    <milestone n="dscn3316 fol 338v:2" unit="folio"/>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.1">athātaḥ sarppa<pc> </pc>daṣṭa<pc> </pc>cikitsitam
 +                        vyākhyāsyāmaḥ ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.3">sarvair e<cb/>vāditaḥ sarppaiḥ śākhādaṣṭasya
 +                        dehinaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         vadhnīyād gāḍham upari daṃśāt tu caturaṅgulaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.4">plotaca<lb n="3"/>rmāntavalkānām mṛdunānyatamena
 +                        vā |
 +                        <caesura/>
 +                        <unclear>pa</unclear>ryeti ca viṣa<cb/>n deham ariṣṭābhir
 +                        nnivārataḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.5">dahed daṃśam athoddhṛtya yatra vandho na jāyate |
 +                        <caesura/>
 +                        <unclear reason="faded">ācūṣaṇaccheda</unclear><lb n="4"/>dāhaḥ
 +                        sarvvatraiva tu pūjitāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.6">pratipūrya mukham pāṃśo<unclear
 +                            reason="illegible">r</unclear> hi<cb/>tam ācūṣaṇam bhavet |
 +                        <caesura/>
 +                         sandaṣṭavyo 'thavā sarppo daṣṭamātreṇa jānatā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.7">atha maṇḍali<unclear reason="faded">daṣṭan tu
 +                            na</unclear><lb n="5"/> kathañ cit tu dāhayet |
 +                        <caesura/>
 +                         sa pittaviṣavāhulyād daṃśo dā<cb/>hād vināśayet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.8">ariṣṭāv api mantrais tu vadhnīyāt mantrakovidaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         sā tu rajvādibhir vvaddhā viṣa<lb n="6"/>pūtīkarī matā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.9">devavrahmarṣivihitā mantrāḥ satyatapomayāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         bhavanty anatyayāḥ kṣipram viṣaṃ hanyuś ca dustaraṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.10">viṣan tejomayair mantraiḥ <unclear
 +                            reason="faded">satyavrahmatapomayaiḥ</unclear>
 +                        <caesura/>
 +                        <pb n="339r"/><lb n="1"/>yathā nivāryate kṣipraṃ prayuktan na
 +                        tathauṣadhaiḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.11">mantrāṇāṃ grahaṇaṃ kāryaṃ strīmāṃsamadhuvarjjinā
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         yatāhāreṇa śucinā kuśāstaraṇaśāyinā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.12">gandhamālyopahāraiś ca va<lb n="2"/>libhiś cāpi
 +                        devatāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         pūjayet mantrasiddhyarthaṃ jāpahomaiś ca<cb/> yatnataḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.13">mantrās tv avidhinā proktā hīnā vā
 +                        svaravarṇṇitaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         yasmān na siddhim āyānti tasmād yo<lb n="3"/>jyo gadakramaḥ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.14">daṃśāt samantāc ca sirāṃ vyadhayet kuśalo<cb/>
 +                        bhiṣak |
 +                        <caesura/>
 +                         śākhāśrayāṃ lalāṭe ca veddhavyā visṛte viṣe ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.15">raktan ni<unclear>rhri</unclear>yamāṇan tu
 +                        kṛtsnan nirharate viṣaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         tasmād visrāvayed raktaṃ sā hy asya parama kriyā ||<cb/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.16">daṃśaṃ samantād agadaiḥ pracchayitvā ca lepayet
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         candanośīraśiktena vāriṇā cāpi secayet ||<lb n="5"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.17">pāyayec cāgadāṃs tāṃs tān
 +                        dadhikṣaudraghṛtādibhiḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tadalābhe<cb/> hitā vā syāt kṛṣṇavalmīkamṛttikā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.18">kovidāraśirīṣārkkaṅ kaṭabhīṃ vāpi bhakṣayet |
 +                        <caesura/>
 +                         na pi<lb n="6"/>vet tailakaulattham madyasauvīrakan na ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.19">dravam anyan tu yat kiñcit pītvā pītvā tad
 +                        uddharet |
 +                        <caesura/>
 +                         prāyo hi vamanenaiva sukhan nirhriyate viṣaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.20">phaṇinām viṣavege tu prathamaṃ <pb n="339v"
 +                            facs="dscn3317 fol 339.jpg"/><lb n="1"/>śoṇitaṃ haret ||
 +                        <caesura/>
 +                         dvitīye madhusarppirbhyām agadaṃ saha pāyayet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.21">nasta<pc> </pc>karmmāñjane yuṃjyāt tṛtīye
 +                        viṣanāśanaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         vānte caturthe viṣaghnāṃ yavāgūm pāyayed bhiṣak ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.22">śīto<lb n="2"/>pacāram puruṣam vegayoḥ
 +                        pañcaṣaṣṭhayoḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         pāyayec chodhana<cb/>n tīkṣṇaṃ yavāgūñ cāpi kīrttitāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.23">saptame tv avapīḍena śiras tīkṣṇeṇa śodhayet
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.24">pūrvo maṇḍa<lb n="3"/>linām vego darvvīkaravad
 +                        ācaret ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.25">dvitīye sarppirmmadhunī<cb/> pāyayitvā ca
 +                        vāmayet |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.26">tṛtīye <unclear><del>sa</del></unclear><add
 +                            place="above">su</add>viriktasya yavāgūn dāpayed dhitāṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         caturthe pañcame vāpi<lb n="4"/> darvvīkaravad ācaret |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.27">kākolyādir hitaḥ ṣaṣṭhe peyaś ca<cb/> madhuro
 +                        gadaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         hito 'vapīḍe tv agadaḥ saptame viṣanāśanaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.28">atha rājimatām vege prathame<lb n="5"/> śoṇitaṃ
 +                        haret ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.29">vāntaṃ dvitīye tv agadam pāyayed
 +                        viṣanā<cb/>śanaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         tṛtīyādiṣu triṣv eva vidhir ddārvvīkaro hitaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.30">ṣaṣṭhe ñjanan tīkṣṇatamam avapīḍaś ca<lb n="6"/>
 +                        saptame |
 +                        <caesura/>
 +                         garvbhiṇībālavṛddhānāṃ sirāvedhavivarjjitaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.31">viṣārttiṣu yathoddiṣṭam vidhānam mṛdu śasyate |
 +                        <caesura/>
 +                         raktāvasekāñjanāni naratulyāñjanāvike ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.32">gavāśva<pb n="340r"/><lb n="1"/>yos tad dviguṇaṃ
 +                        triguṇam mahiṣoṣṭrayoḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         caturguṇan tu nāgānāṃ kevalaṃ sarvvapakṣiṇāṃ ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.34">deśa<pc> </pc>prakṛti<pc> </pc>sātmya<pc
 +                            > </pc>ntu<pc> </pc>viṣavegavalāvalaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         pradhārya nipunam vuddhyā tataḥ<lb n="2"/> karmma samācaret
 +                        ||</l>
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.47cd">niḥśeṣan nirha<add place="above">re</add>c
 +                        cainam viṣam paramadu<cb/>rjayaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.48">svalpam apy avatiṣṭhaṃ hi bhūyo vegāya kalpate
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         kuryād vā sādavaivarṇṇyajvarakāsa<lb n="3"/>śirorujāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.49">śoṣaśophapratiśyāyatimirāruci<cb/><pc
 +                        > </pc>jāḍyatāṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         tāsu cāpi yathāyogam prati<add place="above">karmma</add>
 +                        prayojayet |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.50">viṣārttopadravāṃś cāpi yathāsvaṃ samupāca<lb
 +                            n="4"/>ret ||
 +                        <caesura/>
 +                         yathāriṣṭām vimucyāśu pracchayitvāṅkitan tayā |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.51">vi<cb/>dyāt tatra viṣaṃ skannaṃ bhūyo vegāya
 +                        kalpate ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.52.add-1"> viṣāpāye nilaṃ kruddhañ jayed
 +                        anilavāraṇaiḥ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.53">taila<lb n="5"/><pc> </pc>madya<pc
 +                            > </pc>kulatthāmla<pc> </pc>varjyair vviṣaharāyutaiḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         pittam pittajvaraha<cb/>raiḥ kaṣāyasneharecanaiḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.54">kapham āragvadhādyena sakṣaudreṇa gaṇena tu
 +                        ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.56">gāḍham vaddhe riṣṭayā pra<lb n="6"/>cchite vā
 +                        tīkṣṇair llepair vviṣaśeṣeṇa vāpi |
 +                        <caesura/>
 +                         śūne gātre klinnam atyarthapūti śīrṇṇam mānsam viṣapūti pradiṣṭaṃ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.57"><pb n="340v"/><lb n="1"/>sadyaḥ kṣatam pacyate
 +                        yasya janto kṛṣṇaṃ raktaṃ sravate dahyate ca |
 +                        <caesura/>
 +                         śyāvībhūtaṃ klinnam atyarthapūti kṣatāt māṃsaṃ śīryate yasya cāpi
 +                            ||<lb n="2"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.58">tṛṣṇā mūrcchā jvaradāhau ca yasya digdhāhatan
 +                        taṃ manujam vyavasye<cb/>t |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.58.add-1"> liṅgāny etāny eva vā yasya vidyād vraṇe
 +                        viṣan tasya dattam pramādāt ||
 +                        <caesura/>
 +                         digdhāhataṃ viṣajuṣṭam vraṇañ ca<lb n="2"/> ye cāpy anye
 +                        viṣapūtivraṇārttāḥ | </l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.59cd">
 +                        <label>1938 ed. 5.5.59cd</label>
 +                         teṣān dhīmān adhimānsāny apo<cb/><unclear>hya</unclear>
 +                        jalaukābhiḥ śoṇitañ cāpahṛtvā || </l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.60">hṛtvā doṣān ūrddhvam adhaś ca samyak
 +                        <caesura/>
 +                         siñcec chītaiḥ kṣīriṇāṃ<lb n="3"/> tvakkaṣāyaiḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         vastrāntarān dāpayec ca pradehāñ
 +                        <caesura/>
 +                         chītair dravyair ghṛtayuktair vviṣaghnaiḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.61">kṣate sthitiḥ sa viṣair e<unclear>ṣa</unclear>
 +                        eva vidhiḥ kāryaḥ pittaviṣe tathaiva |
 +                        <caesura/>
 +                         tṛvṛd viśa<lb n="4"/>lyā madhukaṃ haridre mañjiṣṭha<pc> </pc><add
 +                            place="below">yukto</add>varggo lavaṇaś ca sarvvaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.62">kaṭutri<cb/>kañ cai<add place="below">va</add>
 +                        vicūrṇṇitāni śṛṅge nidadhyāt madhusaṃyutāni |
 +                        <caesura/>
 +                         eṣo 'gado hanti viṣam prayuktaḥ pānāñja<lb n="5"
 +                            />nābhyañjana<pc> </pc>nasya<pc> </pc>yogaiḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.63">avāravīryo viṣavegahantā mahāgado nāma
 +                        mahāprabhāvaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         viḍaṅga<pc> </pc>pāṭhā<pc> </pc>triphalājamodā hiṃgūni vakran
 +                        trikaṭūn tathaiva ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.64">sarvvaś ca varggo <pb n="341r"/><lb n="1"
 +                        />lavaṇaḥ susūkṣmaḥ sacitrakakṣaudrayuto vidheyaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         śṛṅge gavāṃ śṛṅgamayena caiva pracchāditaḥ pakṣam upekṣitaś ca
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.65">eṣo 'gadaḥ sthāvarajaṅgamānāṃ jetā viṣāṇām
 +                            aji<unclear>to</unclear> hi<lb n="2"/> nāmnā ||
 +                        <caesura/>
 +                         prapauṇḍarīkaṃ suradāru <unclear>rāsnā</unclear> kālānusārī
 +                        kaṭuro<cb/>hiṇīñ ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.66">sthauṇeyakadhyāmaka<pc> </pc>padmakāni
 +                            punnāga<pc> </pc>tālīsa<pc> </pc>suvarccikāñ ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         kuṭannaṭailāsita<lb n="3"/>sindhuvārāḥ
 +                        <caesura/>
 +                         śaileyakuṣṭhe tagaram priyaṅguḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.67">lodhran tathā gu<cb/>ggulu<pc> </pc>gairikañ ca
 +                        <caesura/>
 +                         sasaindhave pippalināgare ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         śūkṣmāṇi cūrṇṇāni samāni kṛtvā śṛṅge nida<lb n="4"/>dhyāt
 +                        madhusaṃyutāni ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.68">eṣo gadas tā<unclear>rkṣya</unclear> iti
 +                        pradiṣṭo viṣa<cb/>n nihanyād apitakṣakasya |
 +                        <caesura/>
 +                         mānsīhareṇus tṛphalāmuruṅgī mañjiṣṭha<pc
 +                            > </pc>ya<unclear>ṣṭyāhvaya</unclear><pc> </pc>padmakāni |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.69">viḍaṅgatālīsasugandhikailā
 +                            tvakkuṣṭha<unclear>va</unclear>krāṇi sacandanāni<cb/> ||
 +                        <caesura/>
 +                         bhārggī paṭolīkiṇi hī sapāṭhā mṛgādanī kroṣṭakamekhalā ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.70">pālindyaśokau kramukaṃ sura<lb n="6"/>syāḥ
 +                        prasūnam āruṣkarajañ ca puṣpaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         cūrṇṇāny athaiṣān nihitāni śṛṅge deyāni pittāni samākṣikāni |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.71">varāhagodhāśikhiśalyakānām mārjjārajam
 +                        pārṣatanākule ca ||
 +                        <caesura/>
 +                        <pb n="341v" facs="dscn3319 fol 341.jpg top"/><lb n="1"/>yasyāgado
 +                        yaṃ sukṛto gṛhastho nāmnārṣabho nāma nararṣabhasya |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.72">na tatra sarppāḥ kuta eva kīṭās tyajanti vīryāṇi
 +                        viṣāṇi caiva ||
 +                        <caesura/>
 +                         etena bheryaḥ paṭahāś ca digdhā nānadyamā<lb n="2"/>nā viṣam āśu
 +                        hanyuḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.73">digdhāḥ patākāś ca nirīkṣya sadyo<cb/>
 +                        viṣābhibhūtāḥ sukhino bhavanti ||
 +                        <caesura/>
 +                         lākṣā hareṇvau nalada priyaṃgvau mañjiṣṭhayaṣṭyāhvayapṛthvi<lb
 +                            n="3"/>kāś ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.74">cūrṇṇīkṛto yaṃ rajanīvimiśro varggo nidheyo
 +                            ma<cb/>dhusarppiṣā<unclear>ktaḥ</unclear> ||
 +                        <caesura/>
 +                         śṛṅge gavām pūrvvavad ā pidhānas tataḥ prayojyo ñjana<pc
 +                            > </pc>pāna<pc> </pc>nasyaiḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.75">sañjīvano nā<lb n="4"/>ma
 +                                gatā<subst><del>śu</del><add place="above"
 +                            >su</add></subst>kalpa<gap extent="1" unit="char"/>m eṣo gado
 +                        jīvayatīha martyaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         śleṣmānta<cb/>kīkaṭphalamātuluṅgā svetā girihvā kiṇihī sitā ca
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.76">sataṇḍulīyo gada eva mukhyo viṣeṣu
 +                        darvvīkararājilānāṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         drākṣāśvagandhā gajavṛttikā<cb/> ca svetā <gap extent="1"
 +                            unit="char"/> piṣṭā samabhāgayuktāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.77">deyo dvibhāgaḥ surasacchadasya kapitthavilvād
 +                        api dā<lb n="6"/>ḍimāc ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         tathā ca bhāgo sitasinduvārād aṃkollavījād api gairikāc ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.78ab">eṣo 'gadaḥ kṣaudrayuto nihanti viśeṣato
 +                        maṇḍalinām viṣāṇi ||</l>
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.84ab"> somarājīyavaphalā ka<pb n="342r"
 +                            facs="dscn3319 fol 341.jpg"/><lb n="1"/>dalī sinduvārakaḥ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.85cd">śyāmāmvaṣṭhā tālapattrī tathāmrāśmantako pi ca
 +                        ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.85.add-1"> maṇḍūkaparṇṇī varuṇaḥ saptalā sa
 +                        punarṇṇavā | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.84cd"> corako nāgavinnā ca tathā sarppasugandhikā
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.5.86">bhūmī<lb n="2"/> kuravakaś caiva gaṇa ekarasaḥ
 +                        smṛtaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         ekaikaśo dvandva<cb/>śo vā prayoktavyo viṣāpaha iti || </l>
 +
 +                    <p xml:id="SS.5.5.trailer" style="prose">|| kalpasthāne pañcamo
 +                        'dhyāyaḥ ||</p>
 +                </div>
 +
 +
 +                <div n="6" type="adhyāya">
 +
 +                    <!--  This is adhyāya 5.6 in the MS
 +                        
 +                     Missing verses 17cd, 18, 34cd, 35, 36, 39, 45ab, 49cd, 50ab, 52cd, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59ab, 60cd, 61ab, 63cd, 64, 65
 +                    Additions 63.1
 +                    Metre Break 62ab
 +                    -->
 +                    <milestone unit="digital_image" n="dscn3319 fol 341/342r:2"/>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.1">athāto mūṣikākalpam vyākhyāsyāmaḥ ||</l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.3">pūrvam uktāḥ śu<cb/>kraviṣā mūṣikā ye samāsataḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         nāmalakṣaṇabhaiṣajyair aṣṭādaśa nivodha tāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.4">lālanaḥ putra<lb n="4"/>kaḥ kṛṣṇo vasiraś
 +                        cikkiras tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         jāyate ga<pc> </pc>ralaś caiva<cb/> kaṣāyadaśano pi ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.5">kuliṅgāś cājivaś caiva capalaḥ kapilas tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         kokilāruṇa<pc> </pc>saṃjñāś ca<lb n="5"/> mahākṛṣṇas tathonduruḥ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.6">śvetaś ca mahatā sārddhaṅ kapilenā<cb/>khunā
 +                        tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         mūṣikaś ca kapotābhas tathaivāṣṭādaśa smṛtāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.7">śukram patati yatraiṣā śukraspṛṣṭaiḥ<lb n="6"/>
 +                        spṛśanti vā |
 +                        <caesura/>
 +                         nakhadantādibhis tasmin gātre raktam praduṣyati ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.8">jāyate granthayaḥ śophāḥ kaṇi<add place="below"
 +                            >rṇṇi</add>kā maṇḍalāni ca |
 +                        <caesura/>
 +                         piṭakopacayāś cogrā visarggāḥ kiṭibhāni ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.9"><pb n="342v"/><lb n="1"/>parvvabhedo rujaś cāpi
 +                        jvaro mūrcchā ca dāruṇāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         daurvvalyam aruciḥ sādo vamathur llomaharṣaṇaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.10">daṣṭarūpaṃ samāsoktam etad vyāsam ataḥ śṛṇu |
 +                        <caesura/>
 +                         lālāsrāvo lāla<lb n="2"/>nā ca charddi hikkāñ ca jāyate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.11">taṇḍulīyakakalkan tu<cb/> lihyāt tatra
 +                        samākṣikaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         putrakeṇāṅgasaṃsādaḥ pāṇḍu<pc> </pc>valguś ca jāyate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.12">cīyate granthibhi<lb n="3"/>ś cāṅgaṃ śiśur
 +                        mūṣikasaṃsthitaiḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         śirīṣeṅgudipattran tu<cb/> lihyāt tatra samākṣikaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.13">kṛṣṇenāsṛk charddayati durddine tu viśeṣataḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         śirīṣapattraṃ kuṣṭhailā pivet kiṃśukabhaśmanā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.14">vasireṇānnavidveṣo jṛ<cb/>mbho romnāñ ca
 +                            <unclear>kuṣṭhatā</unclear>
 +                        <caesura/>
 +                         pived āragvadhādin tu vāntas tatrāśu mānavaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.15">cikkireṇa śiroduḥkhaṃ<lb n="5"/> śopho hikkā
 +                        vamis tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         vāsanto jālinīkvāthaiḥ sāram aṃ<cb/>kollajam pivet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.16cd">cchucchundareṇa
 +                            vi<unclear>ṭcha</unclear>ṅgā<del>ḥ</del>
 +                            grīvāstambha<pc> </pc>vijṛmbhikāḥ | </l>
 +                    <l xml:id="SS.5.7.16ab"> yavanā<sic>lā</sic>rṣabhīkṣāraṃ vṛha<lb n="6"
 +                        />tyoś cātra dāpayet ||</l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.18cd">grīvāstambho ralenātha rujāś cādaṃśamaṇḍale
 +                        |</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.19">mahāgadam mahāvīryaṃ lihyāt tatra samākṣikaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         nidrā kaṣāyadantena jāyate kārśyam eva ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.20">lihyāt ta<pb n="343r"/><lb n="1"/>tra śirīṣasya
 +                        madhunā sāramāṣakān ||
 +                        <caesura/>
 +                         kuliṅgena rujaḥ śopho rājyaś cādaṃśamaṇḍale |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.21">sahe sasinduvāre ca lihyāt tatra samākṣike ||
 +                        <caesura/>
 +                         ajitena<lb n="1"/> vamī mūrcchā hṛdgrahaḥ kṛṣṇagātratā |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.22">tatra snuhākṣīrayuktāṃ<cb/>mañjiṣṭhāṃ madhunā
 +                        lihet ||
 +                        <caesura/>
 +                         capalena bhavecc charddir mmūrcchā ca saha tṛṣṇayā |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.23">sabhasmakāṣṭhāṃ sajaṭāṃ<lb n="3"/> kṣaudreṇa
 +                        triphalām pivet ||
 +                        <caesura/>
 +                         kapilena vraṇe kothaṃ jvaro granthyu<cb/>dgamas tathā |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.24">kṣaudreṇa lihyāc chvetātra śvetā vāpi punarṇṇavā
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         granthayaḥ kokilenoktā jvaro dāha<lb n="4"/>ś ca dāruṇaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.25">nīlāvarṣābhuniḥkvāthaiḥ siddhaṃ tatra pived
 +                        ghṛtaṃ ||<cb/>
 +                        <caesura/>
 +                         aruṇenānilaḥ kruddho vātajāṃ kurute gadāṃ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.26">mahākṛṣṇena pittañ ca śvetena kapha eva ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         mahatā<lb n="5"/>kapilenāsṛk kapotena catuṣṭayaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.27">bhavanti caiṣān daṃśeṣu<cb/>
 +                        granthimaṇḍalakarṇṇikāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         piḍakopacayāś cāṅge śophāś ca bhṛśa<pc> </pc>dāruṇāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.28">dadhikṣīraghṛtamprasthāstra<lb n="6"/>yaḥ
 +                            pratyeka<add place="below">śo mitā<metamark ana="line pointer"
 +                                >1</metamark></add>sammitāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         karañjāragvadhaṃ vyoṣaṃ vṛhyaty<pc> </pc>aṅśumatī<pc
 +                        > </pc>sthirāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.29">niḥkvāthya tasya kvāthasya caturthāṃśaḥ punar
 +                        vbhavet ||
 +                        <caesura/>
 +                         tṛvṛt<pc> </pc>tilvāmṛtā<pc> </pc>vakrā<pc> </pc>sarvvagandhāgamṛttikā
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.30">ka<pb n="343v"/><lb n="1"/>pitthadāḍimatvak ca
 +                        ślakṣṇapiṣṭhāni dāpayet ||
 +                        <caesura/>
 +                         tat sarvvamekataḥ kṛtvā śanairmmṛdvagninā pacet |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.31">pañcānām aruṇādīnām viṣam etad vyapohati ||
 +                        <caesura/>
 +                         kākādanīkākamācī svaraseṣv atha<lb n="2"/>vā kṛtaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.32">sirāś ca vyadhayet prāptāḥ kuryāt saṃśodhanāni
 +                        ca ||<cb/>
 +                        <caesura/>
 +                         sarvveṣu vā vidhiḥ kāryo mūṣikāṇām viṣeṣv ayaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.33">dagdhvā visrāvayed daṃśam pracchitañ ca
 +                        pralepayet ||<lb n="3"/>
 +                        <caesura/>
 +                         śirīṣarajanīvakraṃ kuṅkumair amṛtāyutaiḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.34ab">charddanaṃ nīlinīkvā<add place="margin"
 +                            >thaṃ</add><cb/>thaiḥ śukākhyāṃkollayor api ||</l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.37">virecane tṛvṛddantītriphalākalka iṣyate |
 +                        <caesura/>
 +                         śirovirecane sāraḥ<lb n="4"/> śirīṣasya phalāni vā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.38">kaṭutrikāḍhyaś ca hito gomayaḥ
 +                            svara<cb/><unclear>so</unclear> 'ñjane |
 +                        <caesura/>
 +                         kapitthagomayarasau sakṣaudrair lleha iṣyate ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.40">taṇḍulīyakamūleṣu sarppiḥ siddham piven na<lb
 +                            n="4"/>raḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         āsphotamūlasiddham vā pañcakāpi<sic>tta</sic>m eva vā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.41">mūṣikānā<cb/>m viṣam prāyaḥ kupyaty abhreṣu
 +                        nirhṛtaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         tatrāpy eṣa vidhiḥ kāryo yaś ca dūṣīviṣāpahaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.42">sthirān manda<lb n="6"/>rujāñ cāpi karṇṇikām
 +                        pracchayed bhiṣak |
 +                        <caesura/>
 +                         sarvvasminn eva tu viṣe vraṇavac cācaret kriyāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.43">śvaśṛgālavṛkavyāghratarakṣvāder vviṣaṃ yadā |
 +                        <caesura/>
 +                         śleṣmā praduṣṭā puṣṇāti saṃjñāṃ saṃjñāvahā<pb n="344r"/><lb n="1"
 +                        />śritaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.44">tadā prasrastalāṅgūlahanuskandho 'kilālimān |
 +                        <caesura/>
 +                         avyaktavadhiro ndhaś ca so 'nyonyam abhidhāvati ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.45">tena daṣṭasya cāṅge syuḥ suptaḥ kṛṣṇaṃ kṣaraty
 +                        asṛk ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.46">digdha<lb n="2"/>viddhasya liṅgena prāyaśa<add
 +                            place="margin">ś cāpya</add>ś cābhiliṅgitaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         yena cāpi bhave<cb/>d daṣṭas tasya ceṣṭārutan naraḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.47">vahuśaḥ pratikurvvāṇaḥ kriyāhīno vinaśyati |
 +                        <caesura/>
 +                         daṃṣṭriṇā yena daṣṭas tu tan daṣṭo yadi paśyati ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.48">apsu vā yadi vādarśe riṣṭa<cb/>n tasya
 +                        vinirddiśet |
 +                        <caesura/>
 +                         yadi trasyaty adaṣṭo pi <unclear>śabdasyarśanadarśamaiḥ
 +                        </unclear>||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.49ab">jalatrāsan tu tam vidyād da<lb n="4"/>ṣṭan tad
 +                        api kīrttitaṃ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.50cd">visrā<add place="below">vya</add> daṃśaṃ tan
 +                        daṣṭe sarppiṣā paridā<cb/>hitaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.51">pradihyād agadaiḥ sarppiḥ purāṇañ cāpi pāyayet |
 +                        <caesura/>
 +                         arkkakṣīrayutañ cāpi śīghran dadyā<lb n="5"/>d virecanaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.52ab">śvetām punarṇṇavāñ cāsye dadyād
 +                        dhuttūrakāyutāṃ<cb/> |</l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.60ab">snāpayet tan nadītīre samantrair vvā
 +                        catuṣpathe ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.60.add-1"> vījaratnauṣadhīgavbhaiḥ kumbhaiḥ
 +                        śītāmvupūritaiḥ |</l>
 +
 +                    <!-- 59cd is given after 60 and given it above, id no. 60.1 -->
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.61cd">alakādhipate yakṣa sārameyagaṇādhipa ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.62">alarkkajuṣṭam etan me nirvviṣaṅ kuru mā cirāt
 +                        svāhā |
 +                        <caesura/>
 +                         dadyāt saṃśodhanaṃ tīkṣṇaṃm avasyan tasya dehinaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.63ab">aśuddhasya<pb n="344v"/><lb n="1"/> surūḍhe pi
 +                        vraṇe kupyati tad viṣaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.63.add-1"> prasupto votthito vāpi svasthaḥ svastho
 +                        na sidhyati ||
 +                        <caesura/>
 +                         jalatrāsī ca yo martyo <add place="above">daṣṭo yaś ca darśayaś
 +                            ca prakupyatīti ||</add>
 +                    </l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.7.trailer" style="prose">|| kalpasthāne ṣaṣṭho '<lb
 +                            n="2"/>dhyāyaḥ ||</l>
 +                </div>
 +
 +
 +                <div n="7" type="adhyāya">
 +
 +                    <milestone unit="digital_image" facs="dscn3322 fol 344.jpg" n="344v:2"/>
 +                    <!--              
 +                    adhyāya 5.7 in the MS
 +                    Missing verses 8,9,10,11,22cd, 29, 30
 +                    Additions 19cd
 +                    -->
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.1">athāto dundubhisvanīyaṅ kalpam vyā<cb/>khyāsyāmaḥ
 +                        ||</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.3">dhavāśvakarṇṇa<pc> </pc>tiniśa<pc
 +                            > </pc>picumardda<pc> </pc>picumardda<pc
 +                            > </pc>pāṭalī<pc> </pc>pāribhadrakodumvara<pc
 +                            > </pc>karaghāṭārjjuna<pc> </pc>sarjja<pc> </pc>kapī<lb n="3"
 +                            />tana<pc> </pc>śleṣmāntakāṃkoṭha<pc> </pc>kuṭaja<pc
 +                            > </pc>śamī<pc> </pc>kapitthāśmantakārkka<pc
 +                            > </pc>ciri<cb/>vilva<pc> </pc>mahāvṛkṣāralu<pc
 +                            > </pc>madhuka<pc> </pc>madhuśigru<pc> </pc>śāka<pc
 +                            > </pc>gojī<pc> </pc>bhūja<pc> </pc>tilvakekṣuraka<pc
 +                        > </pc>gopaghoṇṭārimedānām bha<lb n="4"/>śmāny āhṛtya gavām
 +                        mūtreṇa kṣārakalpena parisrāvya vipacet | <cb/> dadyāc cātra
 +                            pippalīmūla<pc> </pc>taṇḍulīyaka<pc> </pc>varāṅga<pc
 +                            > </pc>cocaka<pc> </pc>mañjiṣṭhā<pc> </pc>karañjikā<pc
 +                            > </pc>hastipippalī<pc> </pc>viḍaṅgā<pc> </pc>gṛ<lb n="5"
 +                            />hadhūmānanta<pc> </pc>soma<pc> </pc>sarala<pc
 +                            > </pc>vāhlīka<pc> </pc>kuśāmra<pc> </pc>sarṣapa<pc
 +                            > </pc>varuṇa<pc> </pc>pla<cb/>kṣa<pc> </pc>nicula<pc
 +                            > </pc>varddhamāna<pc> </pc>vañjula<pc
 +                            > </pc>putraśreṇī<pc> </pc>saptaparṇṇa<pc
 +                            > </pc>ṭuṇṭukailavālu<pc> </pc>nāgadanty<pc
 +                            > </pc>ativiṣā<pc> </pc>bhadradāru<pc> </pc>marica<pc
 +                            > </pc>kuṣṭha<pc> </pc>vacā<pc> </pc>cūrṇṇāni lohānāṃ
 +                        samabhāgāni tataḥ kṣāravad āgatapākam avatārya lohakumbhe
 +                        nidadhyāt ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.4">etena dundubhiṃ limpet patākāstaraṇāni ca |
 +                        <caesura/>
 +                         darśanāc chravaṇāc cāpi vi<pb n="345r"/><lb n="1"/>ṣān sarvvān
 +                            pra<pc> </pc>mucyate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.5">eṣa kṣārāgado nāma śarkkarāsv aśmarīṣu ca |
 +                        <caesura/>
 +                         arśassu vātagulmeṣu kāsaśūlodareṣu ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.6">ajīrṇṇe grahaṇīdoṣe bhaktadveṣe ca dāruṇe |
 +                        <caesura/>
 +                         śophe sa<lb n="2"/>rvvasare cāpi deyaḥ śvāse <add place="margin"
 +                            >ca</add> dustare ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.7">eṣa sarvvaviṣārttānāṃ sa<cb/>rvvathaivopayujyate
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         tathā takṣakamukhyānām api sarppāṅkuśo gadaḥ ||</l>
 +
 +
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.12">apāmārggasya <del>ca</del> vījāni śi<lb n="3"
 +                        />rīṣasya ca māṣakāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         śvete dve kākamācīñ ca gavām mūtreṇa pī<cb/>ṣayet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.13">sarppir eteṣu saṃsiddham viṣasaṃśamanam paraṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         amṛtan nāma vikhyātam api sañjīvayet mṛ<lb n="4"/>taṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.14">candanāgaruṇī kuṣṭhan tagaran tailaparṇṇikāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         prapauṇḍa<cb/>rīkan naladaṃ saralan devadāru ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.15">bhadraśriyaṃ yavaphalām bhārggīn nīlīṃ
 +                        sugandhikāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         kāleyakaṃ<lb n="5"/> padmakañ ca madhukaṃ sanakhāñ jaṭāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.16"> punnāgailailavālūni<cb/> gairikan dhyāmakan
 +                        tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         toyaṃ sarjjarasam māṃsīṃ śatapuṣpāṃ hareṇukāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.17">tālīsapatraṃ kṣudrailāṃ<lb n="6"/> priyaṃgūṃ
 +                        sakuṭannaṭāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         tilapuṣpaṃ saśaileyam patraṅ kālānuśārivāṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.18">kaṭutrikaṃ śītaśivaṃ kāśmaryaṅ kaṭurohiṇīṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         somarājīm ativiṣā pṛthvīkā<pb n="345v"/><lb n="1"/>m indravāruṇīṃ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.19">uśīre dve varuṇakaṃ kustumvuryo nakhāni ca |
 +                        <caesura/>
 +                         tvacaṃ taskarasāhvañ ca granthilāṃ saharītakīṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         śvete haridre sthauṇeyaṃ lākṣāñ ca lavaṇāni ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.20">kumudotpa<lb n="2"/>lapadmāni puṣpañ cāpi
 +                        tathārjjakaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         campakāśoka<pc> </pc>suma<cb/>nās<pc> </pc>tilaka<pc> </pc>prasavāni
 +                        ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.21">pāṭalīśālmalī<pc> </pc>śelū<pc> </pc>śirīṣāṇān
 +                        tathaiva ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         surasyās tṛṇaśū<lb n="3"/>lyasya sinduvārasya yāni ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.22">dhavāśvakarṇṇayoś cāpi pu<cb/>ṣpāṇi tiniśasya ca
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.23">etat sambhṛtya sambhāraṃ śūkṣmacūrṇṇan tu
 +                        kārayet |
 +                        <caesura/>
 +                         gopittamadhusarppirbhi<lb n="4"/>r yuktaṃ śṛṅge nidhāpayet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.24">bhagnaskandham vivṛttākṣaṃ mṛtyor
 +                        ddaṃ<cb/>ṣṭrāntaraṅ gataṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         anenāgadamukhyena manuṣyam punar ānayet ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.25"> eṣo 'gnikalpan durvvāraṃ kruddhasyāmi<lb n="5"
 +                        />tatejasaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         sarvvanāga<pc> </pc>gater hanyād api vā vāsuker vviṣaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.26">mahā<cb/>sugandho nāmnāyaṃ
 +                        pañcāśītyaṅgasambhṛtaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         rājāgadānāṃ sarvveṣāṃ rājño haste bhavet sadā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.27">tenā<lb n="6"/>nuliptaś ca nṛpo bhavet
 +                        sarvvajanapriyaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         bhrājiṣṇutāñ ca labhate śatrumadhyagato 'pi saḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.28">uṣṇavarjyo vidhiḥ kāryo viṣārttānām vijānatā |
 +                        <caesura/>
 +                         tyaktvā kīṭaviṣan tad dhi śī<pb n="346r"/><lb n="1"
 +                        />tenābhipravarddhate ||</l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.31">divāsvapnaṃ vyavāyañ ca vyāyāmaṃ krodham ātapaṃ
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         surātilakulatthāś ca varjjayīta viṣāturaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.32">prasannadoṣam prakṛtisthadhātum annābhikāmaṃ
 +                            sa<lb n="1"/>mamūtravi<unclear>ṭkaṃ</unclear> |
 +                        <caesura/>
 +                         prasannasarvvendriyacittaceṣṭaṃ vaidyo 'va<cb/>gacched aviṣam
 +                        manuṣyam ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.6.trailer" style="prose"> iti || kalpasthāne saptamo
 +                        'dhyāyaḥ ||</l>
 +                </div>
 +
 +
 +
 +                <div n="8" type="adhyāya">
 +
 +                    <milestone unit="digital_image" n="dscn3323 fol 345.jpg/346r:3"/>
 +
 +                    <!-- 
 +                    Notes from Harshal Bhatt Missing verses 7ab, 14ab, 18, 19, 20ab, 22, 23, 24, 25ab, 27, 28-37, 39, 40, 41, 43cd, 44cd, 45-56abcd, 57ab, 60ab, 62, 64ab, 65cd, 72ab, 92cd, 109cd, 116-119, 130, 131cd, 132, 133cd-136
 +
 +                    Additions 27.1-27.18,
 +                    71.1-71.3
 +                    125.1,
 +                    129.1,
 +                    138ef,
 +                    140.1-140.6,
 +                    143.1-143.8,
 +
 +                    Metre Break 70cd, 80cd
 +                    
 +                    Notes 67cd, 68, 69 are given after 71ab
 +                    -->
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.1">athātaḥ kīṭakalpam vyākhyāsyāmaḥ ||</l>
 +
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.3">sarppāṇāṃ śukra<cb/>viṇmūtraśavapūtyaṇḍasambhavāḥ
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         vāyvagnyamvuprakṛtayaḥ kīṭās tu vividhāḥ smṛtāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.4">sarvadoṣapra<lb n="4"/>kṛtibhir yukāś cāpy apare
 +                        matāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         kīṭās te 'pi sughorāḥ<cb/> syuḥ sarvva eva caturvvidhāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.5">uṇḍunābhas tuṇḍikerī śṛṅgī śatakulimbhakāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         ucciṭiṅgā<unclear>s ty</unclear>alpavāco<lb n="5"/> viciṭiṅgā
 +                            ma<unclear>sū</unclear>rikāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.6">āvarttakas tathorabhraḥ śārikā<cb/>mukhavaidalau
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         śatakurddo 'bhirājī<pc> </pc>va paruṣaś citraśīrṣakaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.7cd">aṣṭādaśaite vāyavyāḥ kīṭā vātaprako<lb n="6"
 +                        />panāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.8">tair bbhavantīha daṣṭānāṃ rogā vātanimittajāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         kauṇḍinyaḥ kaṇabhaḥ svarggo vāraṇī pattravṛścikaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.9">vināsikā vrahmaṇīkā vindulo bhramaras tathā ||
 +                        <caesura/>
 +                         vāhyakaḥ <pb n="346v"/><lb n="1"/>piccaṭāḥ kumbhīvarccaḥ kīro
 +                        'rimedakaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.10">padmakīṭo dundubheko maśakaḥ śatapādakaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         pañcālakaḥ pākamatsyaḥ kṛṣṇatuṇḍo 'tha garddabhī |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.11">kīṭāḥ krimisarāvī ca<lb n="2"/> yaś cānyaḥ
 +                        śleṣmakaḥ smṛtaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         ete hy agni prakṛtayaś ca<cb/>turviṅśatir īritāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.12">tair bbhavantīha daṣṭānām vegāḥ pittanimittajāḥ
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         vaiśvambharaḥ pañcaśu<lb n="3"/>klaḥ pañcakṛṣṇo tha kokilaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.13">śairyakaḥ pracalākaś ca<cb/> bhaṭābhaḥ
 +                                kiṭibhoṭa<subst><del>jī</del><add place="above"
 +                                    >kī<metamark>3</metamark></add></subst> ||
 +                        <caesura/>
 +                         sūcīmukhaḥ kṛṣṇagodhāḥ <unclear>kukuḥ</unclear>kāṣāyavāsikaḥ
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.14">trayodaśaite sau<lb n="4"/>myās tu kīṭāḥ
 +                        śleṣmaprakopajāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.15">tair bbhavantīha daṣṭānāṃ<cb/> rogāḥ
 +                        śleṣmanimittajāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tuṅganāso valabhikas tolako nāhanas tathā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.16">ko<unclear>ṇṭā<add place="margin">ñ
 +                            cā</add></unclear>gārī<lb n="5"/>krimikaro yaś ca
 +                        maṇḍalapuṣpakaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tuṇḍavaktraḥ sarṣapa<cb/>kaḥ sphoṭākaḥ śamvukaś ca yaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.17">agnikīṭāś ca <unclear>ghorāḥ <add place="below"
 +                                >kīṭā</add></unclear> syur dvādaśaite tridoṣajāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tair bbhavantī<lb n="6"/>ha daṣṭānām vegajñānāni sarppavat ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.20cd">piṭakopacayaḥ śophā granthayo maṇḍalāni ca
 +                        |</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.21ab">da<unclear>rddru</unclear>ś ca karṇṇikāś caiva
 +                        visarppāḥ kiṭibhāni ca || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.21.add-1"> bhavanti daṃ<milestone
 +                            unit="digital_image" facs="dscn3324 fol 346 lower"/><pb
 +                            n="347r"/><lb n="1"/>śaparyante dehe vāpi viṣākule |</l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.25cd">ekajātīn atas tūrddhvaṃ kīṭān bhedena vakṣyate
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.26">sāmānyato daṣṭaliṃgaiḥ sādhyāsādhyakrameṇa ca |
 +                        <caesura/>
 +                         trikaṇṭakaḥ kuṇī cā<lb n="2"/>pi hastikakṣo parājitaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         catvāra ete kaṇabhāḥ<cb/>vyākhyātās tīvravedanāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.27-verse"> ebhir ddaṣṭeti gurutā gātrāṇām
 +                                <subst><del>aṅga</del><add place="margin"
 +                            >daṃśa</add></subst>vedanā ||
 +                        <caesura/>
 +                         lālāsrāvaś ca<lb n="3"/> bhavati gātrabhedaś ca dāruṇaḥ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.28a-verse"> pratisūryaḥ piṅgabhā<cb/>so vahuvarṇṇo
 +                        mahāśirāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tathā nirupamaś cāpi pañca godherakāḥ smṛtāḥ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.28b-verse"> tair bbha<lb n="4"/>vantīha daṣṭānām
 +                            vegajñā<add place="below">nā</add>ni sarppavat ||
 +                        <caesura/>
 +                         rujaś ca vivi<cb/>dhākārā granthayaś ca sudāruṇāḥ || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.29a-verse"> svetā kṛṣṇā kṛṣṇarājī raktā raktaiś ca
 +                        maṇḍalaiḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         sarvva<lb n="5"/>svetā sarṣapikā ṣaḍetā gṛhagodhikāḥ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.29b-verse"> tābhir ddaṣṭe daṃ<cb/>śatodo hṛtpīḍā
 +                        dāha eva ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         daṅśaśophaś ca bhavati granthijanma ca dāruṇaṃ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.30a-verse"> paruṣā kṛ<lb n="6"/>ṣṇacitre ca kapilā
 +                        pītikā tathā ||
 +                        <caesura/>
 +                         raktā svetāgnivarṇṇā ca śatapādo ṣṭadhā smṛtāḥ || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.30b-verse"> tābhir ddaṣṭarujās tīvrā daṅśaśophaś ca
 +                        dāruṇaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         daṃśe ca piṭako<unclear>tpāṭi</unclear>m mūrcchā <milestone
 +                            unit="folio" facs="dscn3325 fol 347 upper"/><pb n="347v"/><lb
 +                            n="1"/>cāpi sudāruṇā || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.31a-verse"> śvetaś ca kṛṣṇavarṇṇaś ca śaravarṇṇo
 +                            <add place="above">gnim</add> yam aprabhaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         kuharo haritaś cāpi bhṛkuṭī koṭikaś ca yaḥ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.31b-verse"> aṣṭāv ete kīṭasaṃjñā darddurāḥ
 +                        parikīrttitāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         tair ddaṣṭaḥ kaṇḍūsaṃyukto haritam mūrcchito vamet | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.31.add-1"> jalaukāḥ ṣaṭ sa<cb/>mākhyātāḥ
 +                        salakṣaṇacikitsitāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         ahikutthuḥ kutthukaś ca vṛttaśūkas tathaiva ca | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.32-verse"> trayo vi<lb n="2"/>śvambhavāḥ proktāḥ
 +                        dāhajvararujāpahāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         tair ddaṣṭamātre śvaya<cb/>thur ādaṃśe kaṇḍur eva ca | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.33-add"> phenāgamo tisāraś ca koṭhajanme ca dāruṇaṃ
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         gamvāhikāsthūlaśīrṣā<lb n="4"/>vrāhmaṇyaṅgulikā tathā | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.33"/>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.34-verse-1"> vivarṇṇā <add place="below"> karṇṇilā
 +                            granthāntare</add> kapilā cāpi ṣaṭ proktā<cb/>s tu pipīlikāḥ
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         tābhir ddaṣṭe rujās tīvrā śophaś cādaṅśamaṇḍale | </l>
 +
 +                    <!--  34-verse-1-1cd <=>  5.8.27.15 -->
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.35-verse"> dāhacoṣau ca niyatau vahni<lb n="5"/>r
 +                        eva ca tāpite ||
 +                        <caesura/>
 +                         kāntārikā <add place="below">ca kṛṣṇā ca piṅgalā samadhūli<cb/>
 +                            |</add>
 +                    </l>
 +
 +                    <!--                  inserted? -->
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.27.15"> kaṣāyī sthālikā cāpi makṣikāḥ ṣaṭ
 +                        prakīrttitāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         tābhir ddaṣṭe rujā dāhaḥ kaṇḍū śvaya<lb n="6"/>thur eva ca | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.27.16"> viśeṣeṇa daśanty etā netrayor
 +                        nnetravallabhāḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         maṇḍalaḥ parvvataś caiva kṛṣṇaḥ samudra eva ca | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.27.17"> maśako hastināmā ca maśakāḥ pañcakīrttitāḥ
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         tair ddaṣṭe roṣa<pb n="348r"/><lb n="1"/>saṃyuktaṃ śūnam
 +                        ādaṃśamaṇḍalaṃ | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.27.18"> vedanā rāgavahulaṃ kaṇḍūyuktaṃ kṣaraty asṛk
 +                        || </l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.38">godherakaḥ sthālakā ca ye ca śvetāgnisaprabhe |
 +                        <caesura/>
 +                         bhrukuṭī koṭikaś cāpi na sidhyantyekajāti<lb n="2"/>ṣu ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.42">kīṭair ddaṣṭān ugraviṣaiḥ sarppavat samupācaret
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         trividhā<cb/>nām tu śeṣāṇāṃ traividhyam bhavati kriyā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.43">svedān vahuprakārām̐ś ca
 +                            yu<unclear>ñjyā</unclear>v anyatra mūrcchitān |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.44">viṣa<lb n="3"/>ghnañ ca vidhiṅ kuryāt kuryāt
 +                        saṃśodhanāni ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.56">trividhā vṛścikā<cb/>ḥ proktā
 +                        mandamadhyamahāviṣāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.57">sarppakotthobhavāstīkṣṇā digdhadaṃṣṭraviṣair
 +                        hate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.58">kotthamadhye<lb n="4"/>gavādīnāṃ
 +                            śa<unclear>kṣya</unclear>tkothevarāḥ smṛtāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         saptaviṃśatir evaite<cb/> saṃkhyāyāḥ parikīrttitāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.59">kṛṣṇaḥ śyāvaḥ karvvuro romaśaś ca gomūtrābhaḥ
 +                        paruṣo modakaś ca |
 +                        <caesura/>
 +                         śve<lb n="5"/>to rakto romaśīrṣāgradhūmraḥ sarvvepyete
 +                        mandaviṣāmatās tu ||<cb/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.60">ebhir ddaṣṭe vedanā vepathuś ca gātrastavdhaḥ
 +                        kṛṣṇaraktāgamaś ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.61">śākhāvidve vedanāñcorddhameti<lb n="6"
 +                            />daṃśa<add place="below">stīvrā</add>svedo mukhaśopha<add
 +                            place="below">ś ca</add>tīvraḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         raktam pītaṅkapilaṃ codarañ ca dhūmro varṇṇas tatra yo
 +                        madhyavīryāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.63">jihvāśopho rasanasyāpaghāto mūrcchā cogrā
 +                        madhyaviṣābhidaṣṭe ||
 +                        <caesura/>
 +                        <pb n="348v"/><lb n="1"/>śvetaḥś citraḥ śavalo lohitābhaḥ kṛṣṇaḥ
 +                        śyāvaḥ śvetanīlodarau ca | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.64">rakto vabhruḥ pūrvvavad ekaparvvā pūrvvā cāpi
 +                        parvvaṇī dve ca yasya ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.65">nānāvarṇṇā rūpataś cāpi ghorā jñeyā <lb n="2"
 +                        />hy ete vṛścikāḥ prāṇanāśāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.66">ebhir ddaṣṭe viṣavegapravṛttiḥ<cb/>
 +                        sphoṭotpattir jvaradāhau bhramaś ca ||
 +                        <caesura/>
 +                         khebhyaḥ kṛṣṇaṃ śoṇitañ cātitīvraṃ <subst><add place="above"
 +                                >tataḥ</add><del>srāvaḥ</del></subst> prāṇais tyājyate
 +                            kṣi<lb n="3"/>pram eva ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.67">ugramadhyaviṣair ddaṣṭām̐ś cikitset
 +                        sarppadaṣṭavat |<cb/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.70">daṃśo <subst><del>manda</del><add place="above"
 +                                >madhya</add></subst>viṣāṇān tu cakratailena secayet ||
 +                        <caesura/>
 +                         vidārigaṃdhādi tailena sukhoṣṇenāthavā<lb n="4"/> punaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.71">kuryāc cotkārikāsvedam viṣaghnair upanāhanaiḥ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.71.add-1"> ā<cb/>daṃśaṃ sveditaṃ cūrṇṇaiḥ pracchitam
 +                        pratisārayet |
 +                        <caesura/>
 +                         rajanīsaindhavavyoṣaśirīṣaphalapuṣpajaiḥ || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.71.add-2"> mātuluṅgāmlagomūtrapiṣṭañ ca surasāgrajaṃ
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         lepesu<cb/>khoṣṇañ ca tathā gomayaṃ hitamucyate || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.71.add-3"> sarppiḥ kṣaudrayutam pāne kṣīram vā
 +                        vahuśarkkaraṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         guḍodakam vā suhitañcaturjjātakavāsitaṃ || </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.72">śikhi kukkuṭavarhāṇi saindhavantailam eva ca
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.73">dhūpo<add place="below">mo</add> hanti prayukto
 +                        yaṃ śīghram vṛścikajam viṣaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         kurumbhapuṣpaṃ rajanī ni<pb n="349r"/><lb n="1"/>ṣā vā kṣaudrakam
 +                        tṛṇaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.74">ebhir ghṛtāktair ddhūpas tu pāyudeśa prayojitaḥ
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         nāśayed āśukīṭotthaṃ vṛścikasyā ca yadviṣaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.75">lūtāviṣaṃ ghoratamaṃ durvvijñeyatamañ ca yat ||
 +                        <caesura/>
 +                         du<lb n="2"/>ścikitsyatamañ cāpi bhiṣagbhim mandavuddhibhiḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.76">saviṣaṃ<cb/> nirvviṣañcedam ity evaṃ saviśaṅkite
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         viṣaghnamevakarttavyam avirodhi yadauṣadhaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.77">agadānāṃ<lb n="3"/>hi saṃyogo viṣayuktasya
 +                        yuṃjyate ||
 +                        <caesura/>
 +                         nirvviṣe mānave yukto<cb/>gadaḥ saṃpadyate gataḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.78">tasmāt sarvvaprayatnena jñātavyo viṣaniścayaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         ajñātvād viṣasadbhāvaṃ<lb n="4"/>bhiṣagvyāpādayen naraṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.79">yadvat prasūtena navāṅkureṇa na vyakta<cb/>jāti
 +                        pratibhāti vṛkṣaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tadvad durālakṣyatamaṃ hi tāsāṃ viṣaṃ śarīre pravikīrṇṇamātraṃ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.80">īṣa<lb n="5"/>t
 +                        sakaṇḍūpracalañcakoṭhamavyaktavarṇṇam prathame 'hani syāt |<cb/>
 +                        <caesura/>
 +                         anteṣu śūnam parinimadhyamavyaktavarṇṇañ ca dine dvitīye |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.81">tryaheṇa tad darśayatīha daṃśam viṣa<lb n="6"/>ñ
 +                        caturthe 'hani kopam eti |
 +                        <caesura/>
 +                         ato 'dhike hni prakaroti jantor vviṣaprakopaprabhavān vikārān
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.82">ṣaṣṭhe dine viprasṛtan tu sarvvān marmmapradeśān
 +                        bhṛśamāvṛṇoti |
 +                        <caesura/>
 +                         tat saptame<pb n="349v"/><lb n="1"/>tyarthaparītagātraṃ
 +                        vyāpādayet martyam atipravṛddhaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.83">yāstīkṣṇacaṇḍograviṣā hi lūtāstāḥ saptarātreṇa
 +                        naraṃ nihanyuḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         ato 'dhikenāpi nihanyur anyā yeṣām viṣam madhyamavīrya<lb n="2"
 +                        />ryam uktaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.84">yā sāṅkanīyo viṣavīryayuktaṃ tāḥ
 +                        pakṣamātreṇa<cb/> vināśayanti |
 +                        <caesura/>
 +                         tasmāt prayatnam bhiṣag atra kuryād ādaṃśapātād viṣaghātava<add
 +                            place="margin">yo</add>rgaiḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.85">viṣan tu lālānakha<lb n="3"/>mūtradaṃṣṭrārajaḥ
 +                        purīṣair atha cendriyeṇa |
 +                        <caesura/>
 +                         saptaprakāram visṛ<cb/>janti lūtāstadugramadhyāvaravīryam uktaṃ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.86">koṭhan sakaṇḍūsthiramalpamūlaṃ lālākṛtam
 +                            mandarujaṃ<lb n="4"/>vadanti ||
 +                        <caesura/>
 +                         coṣa<add place="margin">śvāsa</add>ś ca kaṇḍūś ca pulālikāś ca
 +                        dhūmāyanañcaiva na<cb/>khāgradaṃśe |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.87">daṅśe tu mūtreṇa sakṛṣṇamadhyaṃ
 +                        saraktaparyantamavaihi dīrṇṇaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         daṃṣṭrābhirugraṃ kaṭhinam viva<lb n="5"/>rṇṇaṃ jānīṣvadaṃśaṃ
 +                        sthiramaṇḍalañ ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.88">rajaḥ purīṣendriyajañ ca vi<cb/>ddhi sphoṭam
 +                        prapakvāṃ malapīlupāṇḍuṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         etāvad etat samudāhṛtan te vakṣyāmi lūtāprabhavam pramāṇaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.89">sāmānyato daṣṭam asādhyasādhyaṃ cikitsitañ cāpi
 +                        viśeṣaṇañ ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.90">viśvāmitro nṛpavaraḥ kadācid ṛṣisattamaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         vaśiṣṭhaṃ kopayāmāsa gatvā śramapadaṅ kila |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.91">kupitasya mu<pb n="350r" resp="scribe"
 +                            facs="dscn3327 fol 349 lower"/><lb n="1"/>nes tasya
 +                        lalāṭātsvedavindavaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         niyetur ddarśanād eva raves tat saram avarccasaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.92ab">lūne tṛṇe maharṣiṇā veśvarthe sambhṛte pi ca | </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.92ef"> apakārāya varttante nṛpaśāsanavāhanaiḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.93">ya<lb n="2"/>smāl lūtan tṛṇam prāptāt munes te
 +                        svedavindavaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tasmāl lūtāvibhā<cb/>vyante saṃkhyayā tāś ca ṣoḍaśa ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.94">kṛcchrasādhyās tathāsādhyā lūtās tu dvividhāḥ
 +                        smṛtāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         tāsām aṣṭau<lb n="3"/> kṛcchrasādhyā vakṣyās tāvanta eva tu
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.95">trimaṇḍalas tathā svetā ka<cb/>pilāpītikā tathā
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         malamūtraviṣe raktā kasanā cāṣṭamī smṛtāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.96">tābhir ddṣṭe śiroduḥkham ādaṃ<lb n="4"/>śe
 +                        kaṇḍur eva ca |
 +                        <caesura/>
 +                         bhavanti ca viśeṣeṇa gadāḥ śleṣmikavāti<cb/>kāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.97">sauvarṇṇikā lājavarṇṇā jālinyeṇīpadī tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         kṛṣṇāgnimukhyā kākāṇḍā mālāguṇyaṣṭamī<lb n="5"/> smṛtāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.98">tābhir ddaṣṭe daṃśako thaḥ pravṛttiḥ kṣatajasya
 +                        ca |
 +                        <caesura/>
 +                         jvaro dā<cb/>ho 'tisāraś ca gadāḥ syuś ca tridoṣajāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.99">piḍakā vividhākārā maṇḍalāni mahānti ca |
 +                        <caesura/>
 +                         śophā mahā<lb n="6"/>to mṛdavo raktā śyāvāś calās tathā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.100">sāmānyaṃ sarvvalūtānām etadādaṃśalakṣaṇaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         viśeṣalakṣaṇantāsāṃ vakṣyāmi sacikitsitaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.101">trimaṇḍalāyā vahalaṃ daṃśaḥ kṛṣṇaḥ kṣa<pb
 +                            n="350v"/><lb n="1"/>ratyasṛk |
 +                        <caesura/>
 +                         vādhiryaṃ kaluṣā dṛṣṭis tathā dāhaś ca netrayoḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.102">tatrārkkamūlaṃ rajanī nākulī pṛśniparṇṇikā |
 +                        <caesura/>
 +                         nastaḥ karmmaṇi pādābhyaṅgāñjaneṣu ca ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.103">śvetayā pi<lb n="2"/>ḍakādaṃśe śvetā kaṇḍūmatī
 +                        bhavet |
 +                        <caesura/>
 +                         dāhamūrcchājvaravatī vi<cb/>sarppakledarukkarī ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.104">tatra candanarāsnailāhareṇunalavañjulāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         kuṣṭhaṃ lāmajjakaṃ vakran naladaṃ cā<lb n="3"/>gado hitaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.105">ādaṃśe piḍakāstāmrā sthirā kapilayā bha<cb/>vet
 +                        |
 +                        <caesura/>
 +                         śiraso gauravandāho bhavejjantoś ca netrayoḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.106">padmapadmakakuṣṭhailā karañjakakubhatvaca<lb
 +                            n="4"/>ḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         sthirākaṃpiṇyāpāmārggadurvvāvrahmyo viṣāpahā ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.107">ādaṃ<cb/>śe piṭakā pītā pītayā jāyate sthirā |
 +                        <caesura/>
 +                         tathā ccharddirjvaraḥ śūlo rakte syātāñjalocane ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.108">tatre<lb n="5"
 +                        />ṣṭhākakubhośīramuñjāvalvajavañjalāḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         kuśakāśavaśa<cb/>kiṇihī śirīṣakakubhatvacaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.109">raktamaṇḍalavaddaṃśe piṭakāḥ sarṣapānvite |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.110">tatra priyaṅguhrī<lb n="6"
 +                        />verakuṣṭhalāmajjakāni vā ||
 +                        <caesura/>
 +                         aguruḥ śatapuṣpā ca sapippalavaṭāṅkurāḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.111">pūtimūtraviṣādaṃśo visarppīkṛṣṇaśoṇitaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         kāsaśvāsavamīmūrcchājvaradāhasa<pb n="351r"/><lb n="1"/>manvitaḥ
 +                        |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.112">manaḥśilālamadhukakuṣṭhapadmakacandanaiḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         lāmajjakayutais tatra viṣanāśaḥ prakīrttitaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.113">daṃśaḥ sapāṇḍupiṭako dāhaḥ kledasamanvitaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         raktayā raktaparyanto<lb n="2"/>vijñeyaś coṣasaṃyutaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.114">cikitsāntatra hrīveś candanośīrapa<cb/>dmakaiḥ
 +                        ||
 +                        <caesura/>
 +                         karttavyārjjunaśelubhyāṃ tvagbhirāmrātakasya ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.115">picchilaṃ kasanādaṃśā<unclear reason="faded"
 +                            >rudhi</unclear>raṃ śītalaṃ sravet ||<lb n="3"/>
 +                        <caesura/>
 +                         śvāsakāsau ca tatroktaṃ raktalūtā cikitsitaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.120">sarvveṣām eva yuṃ<cb/>jīta viṣe
 +                        śleṣmāntakatvacaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         dhīraḥ sarvvavikāreṣu tathā cākṣīvapippalaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.121">kṛcchrasādhyāviṣā hy a<lb n="4"/>ṣṭau śūtā
 +                        cikitsitaṃ |
 +                        <caesura/>
 +                        <gap extent="2" unit="char"/>raviṣavīryāṇāṃ lakṣaṇā<cb/>ni nivodha
 +                        me |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.122">dhyātaḥ sauparṇṇikādaṃśaḥ sapheno
 +                        matsyagandhikaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         kāsaśvāso jvarastṛṣṇā mūrcchā cātra<lb n="5"/>sudāruṇāḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.123">dhyāmaḥ pūtiḥ sravedraktamādaṃśe lājavarṇṇayā ||<cb/>
 +                        <caesura/>
 +                         dāho mūrcchā ca sārau ca śiroduḥkhañ ca jāyate |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.124">ghorodaṃśaś ca jālinyā rājimānavadīryate ||<lb
 +                            n="6"/>
 +                        <caesura/>
 +                         stambhaḥ śvāsastamo vṛddhistāluśoṣaś ca tatkṛtaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.125">eṇīpadāmahādāho daṃśaḥ kṛṣṇatilākṛtiḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         tṛṣṇāmūrcchājvaraś ccharddiḥ | śvasakāsasama<unclear
 +                            reason="faded">nvitaḥ |</unclear></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.125.add-1">
 +                            kṛṣṇa<unclear>yāhṛṣṇa</unclear>paryanto<pb n="351v"/><lb n="1"
 +                        />nimnamadhyoticoṣavān ||
 +                        <caesura/>
 +                         pāṇḍumūrcchāvamīdāhaḥ śvasakāsasamanvitaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.125.add-2"> daṃśo 'gnimukhyo vijñeyo dagdhaḥ sphoṭāḥ
 +                        savedanaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         coṣakaṇḍūromaharṣo dāhajvarasamanvitaḥ |<lb n="2"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.126">daṃśaḥ kākāṇḍikādaṣṭe pāṇḍuraktotivedanaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         hikvākā<cb/>satṛṣāmūrcchā nidrāhṛdrogapīḍitaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.127">rakto daṃśo dhūmagandhirmmālāguṇyādivedanaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         vidīryate ca va<lb n="3"/>hudhā dāhamūrcchājvarānvitaḥ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.128">asādhyānām api
 +                            bhiṣa<unclear>ṣkra<cb/></unclear> yuñjīta cikitsitaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         doṣocchrāyaviśeṣeṇa cchedakarmmavivarjjitaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.129">sādhyābhir atha lūtābhir ddṣṭa<lb n="4"
 +                        />mātrasya dehinaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         vṛddhipattreṇa matimān samyag ādaṃśam u<cb/>ddharet </l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.129.add-1"> jamvoṣṭena sutaptena dahed ākaravāraṇāt
 +                        || </l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.131">madhusaindhavasaṃyuktair agadair llepayet tataḥ
 +                            |<lb n="5"/></l>
 +
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.133">kṣīriṇān tvak kaṣāyeṇa kusumbhamadhusaindhavaiḥ
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.137">kiṇvaguggu<cb/>lugodante pārāvatamalair api |
 +                        <caesura/>
 +                         viṣavṛddhikarañ cānnaṃ hitvā sabhojanaṃ hitaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.138">visebhyaḥ khalu sa<lb n="6"/>rvvebhyaḥ
 +                        karṇṇikāmarujāṃ sthirāṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         pracchayitvā madhuyutaiḥ śodhanīyair upācaret ||
 +                        <caesura/>
 +                         sadāhapākāny annena cikitsed dṛṣṭavā bhiṣak |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.139">saptaṣaṣṭhasya kīṭānāṃ śatasyaita<pb n="352r"
 +                            /><lb n="1"/>dvibhāgaśaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         daṣṭalakṣaṇam ākhyātaṃ cikitsāñ cāpy anantaraṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140">saviṃśam adhyāyaśatam etad uktam vibhāgaśaḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         ihoddiṣṭān anirddiṣṭān arthān vakṣyāmi cottare |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-1"> śāstraṃ śā<lb n="2"/>strasamutpatti
 +                        vyādhikāryavalāvalaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         sūtrabhūtaṃ samāse<cb/>na ślokasthānam pravakṣyate |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-2"> doṣāhārāpacāraiś ca
 +                            <unclear>sāgantu</unclear>vyādhilakṣaṇaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         avasthālakṣaṇaṃ<lb n="3"/>caiva nidānaṃ sthānamucyate |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-3"> sambhavaś caiva dehasya
 +                        dhāturi<cb/>ndriyamarmmasu ||
 +                        <caesura/>
 +                         sirādīnāñ ca sarvveṣāṃ śārīre kathitam mayā |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-4"> yathā sthānopa<note>check MS
 +                        here</note>diṣṭānām vi<lb n="4"/>ditā kṣaṇaiḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         vyādhīnāṃ sādhanaṃ śāstre cikitsita<cb/>smṛtaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-5"> sthāvare jaṅgame caiva viṣe
 +                        hitavikalpanaṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         sādhanañ caiva kārtsnyena kalpasthā<lb n="5"/>nan tad ucyate
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.140.add-6"> sāhasro vistaraḥ pūrvvam
 +                        prajāpatimukhodbhava<cb/>ḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         saviṅśamadhyāyaśatam mayā vatsaprakīrttitaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.141">sanātanatvād vedānām akṣaratvāt tathaiva ca <lb
 +                            n="6"/>
 +                        <caesura/>
 +                         dṛṣṭādṛṣṭaphalatvāc ca hitatvāccāpidehināṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.142">vāksamūhārthavistārāt pūjitatvāc ca dehinaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         cikitsitāt pūṇyatamaṃ na kiñcidapi śuśrumaḥ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143">ṛṣer i<pb n="352v"/><lb n="1"/>ndraprabhāvasya
 +                        tasmād amṛtajanmanaḥ |
 +                        <caesura/>
 +                         dhārayitvedam amalaṃ mataṃ paramasammataṃ ||
 +                        <caesura/>
 +                         uktācārasamācārāḥ pratyaveha ca nandati |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-1"> śeṣāṇām api tantrāṇāṃ yuktijñā
 +                            śokavāndhava<lb n="2"/>ḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         yat kiñcid āvādhakaran tad yasmāc chalpasaṃjñitaṃ |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-2"> vyāptāny a<cb/>ṅgāny atas tena
 +                        śalyajñānena sūriṇā ||
 +                        <caesura/>
 +                        <note>Check MS at this verse</note> ataś cāsya viśeṣeṇa gatir nna
 +                            pratiṣidhya<lb n="3"/>te |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-3"> yathā svaviṣayasthasya rājño valavato
 +                        gatiḥ ||
 +                        <caesura/>
 +                         upadravā<cb/>ṇān nirddeśo nidānaṃ vyajanāni ca |</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-4"> jvarādīnāñ cikitsārtham uttaran tantram
 +                        ucyate ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-5"> bhavanti cātra ||<lb n="4"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-6"> idan tu yaḥ pañcasu sanniveśitaṃ
 +                        saviṃśadadhyāyaśataṃ sa<cb/>hottaraṃ |
 +                        <caesura/>
 +                         paṭhet sarājño 'rhati vaidyapūjitaḥ kriyāṃ prayoktum
 +                                bhiṣa<subst><del>bhā</del>
 +                            <add place="below">g ā</add></subst>gatakrama iti || ||<lb
 +                            n="5"/></l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-7"> annarakṣāsthāvaraviṣaṃ jaṅgamañ ca viṣan
 +                        tathā |
 +                        <caesura/>
 +                         sarppada<cb/>ṣṭaviṣajñānaṃ sarppadaṣṭacikitsitaṃ ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.143.add-8"> mūṣikādundubhiś caiva kīṭākalpena
 +                            cāṣṭamaḥ<lb n="6"/> ||</l>
 +
 +                    <l ana="trailer" style="prose">kalpeṣu kīṭacikitsitam aṣṭamaṃ || o
 +                        ||</l>
 +
 +                    <l xml:id="SS.5.8.trailer" style="prose">sauśrute śalyatantre
 +                        kalpasthānaṃ samāptaṃ || || ||</l>
 +                    <l xml:id="SS.5.8.trailer2" style="prose"/>
 +
 +                    <milestone unit="digital_image" n="352v"/>
 +                </div>
 +
             </div>             </div>
 +            <!-- end of Kalpasthāna -->
 +
         </body>         </body>
     </text>     </text>
 +
 +    <facsimile>
 +
 +        <graphic n="323v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3301%20%20%20fol%20323.jpg"/>
 +        <graphic n="324r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3301%20%20fol%20323.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="324v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3302%20%20fol%20324.jpg"/>
 +        <graphic n="325r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3302%20%20fol%20324.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="325v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3303%20%20fol%20325.jpg"/>
 +        <graphic n="326r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3303%20%20fol%20325.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="326v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3304%20%20fol%20326.jpg"/>
 +        <graphic n="327r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3304%20%20fol%20326.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="327v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3305%20%20fol%20327.jpg"/>
 +        <graphic n="328r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3305%20%20fol%20327.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="328v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3306%20%20fol%20328.jpg"/>
 +        <graphic n="329r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3306%20%20fol%20328.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="329v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3307%20%20fol%20329.jpg"/>
 +        <graphic n="330r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3307%20%20fol%20329.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="330v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3308%20%20fol%20330.jpg"/>
 +        <graphic n="331r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3308%20%20fol%20330.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="331v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3309%20%20fol%20331.jpg"/>
 +        <graphic n="332r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3309%20%20fol%20331.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="332v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3310%20%20fol%20332.jpg"/>
 +        <graphic n="333r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3310%20%20fol%20332.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="333v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3311%20%20fol%20333.jpg"/>
 +        <graphic n="334r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3311%20%20fol%20333.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="334v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3312%20%20fol%20334.jpg"/>
 +        <graphic n="335r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3312%20%20fol%20334.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="335v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3313%20%20fol%20335.jpg"/>
 +        <graphic n="336r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3313%20%20fol%20335.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="336v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3314%20%20fol%20336.jpg"/>
 +        <graphic n="337r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3314%20%20fol%20336.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="337v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3315%20%20fol%20337.jpg"/>
 +        <graphic n="338r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3315%20%20fol%20337.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="338v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3316%20%20fol%20338.jpg"/>
 +        <graphic n="339r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3316%20%20fol%20338.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="339v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3317%20%20fol%20339.jpg"/>
 +        <graphic n="340r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3317%20%20fol%20339.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="340v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3318%20%20fol%20340.jpg"/>
 +        <graphic n="341r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3318%20%20fol%20340.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="341v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3319%20%20fol%20341.jpg"/>
 +        <graphic n="342r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3319%20%20fol%20341.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="342v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3320%20%20fol%20342.jpg"/>
 +        <graphic n="343r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3320%20%20fol%20342.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="343v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3321%20%20fol%20343.jpg"/>
 +        <graphic n="344r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3321%20%20fol%20343.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="344v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3322%20%20fol%20344.jpg"/>
 +        <graphic n="345r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3322%20%20fol%20344.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="345v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3323%20%20fol%20345.jpg"/>
 +        <graphic n="346r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3323%20%20fol%20345.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="346v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3324%20%20fol%20346.jpg"/>
 +        <graphic n="347r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3324%20%20fol%20346.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="347v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3325%20%20fol%20347.jpg"/>
 +        <graphic n="348r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3325%20%20fol%20347.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="348v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3326%20%20fol%20348.jpg"/>
 +        <graphic n="349r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3326%20%20fol%20348.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="349v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3327%20%20fol%20349.jpg"/>
 +        <graphic n="350r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3327%20%20fol%20349.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="350v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3328%20%20fol%20350.jpg"/>
 +        <graphic n="351r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3328%20%20fol%20350.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="351v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3329%20%20fol%20351.jpg"/>
 +        <graphic n="352r"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3329%20%20fol%20351.jpg"/>
 +
 +        <graphic n="352v"
 +            url="https://zenodo.org/records/13901182/files/dscn3330%20%20fol%20352.jpg"/>
 +
 +
 +
 +    </facsimile>
 </TEI> </TEI>