Both sides previous revisionPrevious revision | |
wiki:wujastyk:susrutasamhita:01-su.su:kl_699_sutrasthana [2021/01/04 20:09] – [Edit section SS.1.1.7] dominik | wiki:wujastyk:susrutasamhita:01-su.su:kl_699_sutrasthana [Unknown date] (current) – removed - external edit (Unknown date) 127.0.0.1 |
---|
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> | |
<fileDesc> | |
<titleStmt> | |
<title>[MSS Kathmandu KL 699]</title> | |
</titleStmt> | |
<publicationStmt> | |
<p>Suśruta project, University of Alberta</p> | |
</publicationStmt> | |
<sourceDesc> | |
<msDesc> | |
<msIdentifier> | |
<placeName> | |
<settlement>Kathmandu</settlement> | |
<region>[region]</region> | |
<country>Nepal</country> | |
</placeName> | |
<institution>Kaiser Library</institution> | |
<repository>https://www.klib.gov.np/</repository> | |
<collection>[collection]</collection> | |
<idno>699</idno> | |
<idno type="NCC">[NCC identifier]</idno> | |
<idno type="siglum">K</idno> | |
</msIdentifier> | |
<msContents> | |
<summary>[description of manuscript]</summary> | |
<msItem defective="true" n="1"> | |
<!-- @defective: 'false' for complete, 'true' for incomplete --> | |
<author role="author" xml:lang="sa">Suśruta</author> | |
<title xml:lang="sa">Suśrutasaṃhitā</title> | |
<title type="commentary" xml:lang="sa">[title of commentary]</title> | |
<!-- rubric, incipit, explicit, and finalRubric are given as examples --> | |
<textLang mainLang="sa-Newa">[Sanskrit in Nepalese script.]</textLang> | |
<!-- @mainLang can be "sa-Deva", "sa-Mlym", "sa-Telu", "sa-Newa", etc. See ISO 15924 for more details. --> | |
</msItem> | |
</msContents> | |
<physDesc> | |
<objectDesc form="pothi"> | |
<!-- @form can be "pothi", "book", scroll", etc. --> | |
<supportDesc material="palm-leaf" | |
><!-- @material can be "paper", "industrial paper", "handmade paper", "palm-leaf", "palmyra palm-leaf", "talipot palm-leaf", "birch bark", "vellum", etc. --><!-- the following <foliation> tags are examples --></supportDesc> | |
</objectDesc> | |
</physDesc> | |
<history> | |
<origin> | |
<origDate calendar="Nepal" when="0301">M Saṃvat 301 (878 CE).</origDate> | |
<!-- calendar can be "Vikrama", "Śaka", etc. Dates can be approximate or exact. --> | |
<origPlace xml:lang="en">[place of production]</origPlace> | |
</origin> | |
<provenance>[record of ownership]</provenance> | |
<acquisition>[how it was acquired]</acquisition> | |
</history> | |
</msDesc> | |
</sourceDesc> | |
</fileDesc> | |
<revisionDesc> | |
<change when="2020-04-21"> | |
<persName>[name of editor]</persName> | |
</change> | |
</revisionDesc> | |
</teiHeader> | |
<facsimile> | |
<surface start="#SS.1.1.0"> | |
<graphic url="../../KL699/001v_IMG_0126.JPG"/> | |
<zone lrx="546" lry="177" ulx="170" uly="120" xml:id="zone_k3n_lth_14b"/> | |
<zone lrx="2125" lry="307" ulx="1879" uly="251" xml:id="kayacikitsanama"/> | |
</surface> | |
</facsimile> | |
<text xml:lang="sa-Latn"> | |
<body> | |
<div n="1" subtype="sthāna"> | |
<div n="1" subtype="adhyāyaḥ"> | |
<p facs="#zone_k3n_lth_14b" xml:id="SS.1.1.0"><pb n="1v"/>oṃ namaḥ kamalahastāya|| </p> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.1">athāto vedotpattim <subst> | |
<del>ā</del> | |
<add>a</add> | |
</subst>dhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ|</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.2"/> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.3">atha<cb/> khalu bhagavantam amaravaram ṛṣigaṇaparivṛttam | |
āśramastha<!-- missing ṃ--> kāśirājaṃ divodāsam <add place="margin">dhanvantari</add> | |
aupadhenavaḥ vaitaraṇaurabhrapuṣkalāvataka<cb/>ravīragopurarakṣitabhojasuśrutaprabhṛtaya | |
ūcu</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.4">bhagava<unclear>ñ chā</unclear>rīramānasāgantubhi<gap quantity="1" | |
reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing r--> vyādhibhi<unclear>rvi</unclear> | |
<lb n="2"/>dhavedanābhighātopadrutāṃ<unclear> sa</unclear>nāthān anāthavad viceṣṭamānān | |
vikrośataś<gap quantity="2" reason="erased" unit="akṣara"/> ca mānavānam<cb/> | |
abhisamīkṣya manasi naḥ pīḍābhavat </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.4b"> teṣāṃ sukhaiṣiṇāṃ rogopaśamārtham ātmanaś ca prāṇayātrārtham | |
āyuśvedam icchāma<cb/> upadiśyamānam atrāyattam aihikam āmuṣmikañ ca śreyas tad | |
bhagavantam upasa<unclear>nn</unclear>ā sma śiṣyatve <lb n="3"/> | |
</l> | |
| |
| |
<l xml:id="SS.1.1.5">tān uvāca bhagavān svāgatam vaḥ sarva evāmīmāṃsyā a<subst> | |
<add place="below line">dhyā</add> | |
</subst>pyāś ca bhavaṃto vatsāḥ |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.6"> iha khalv ā<cb/>yurvedo nāma yam upāṅgam atharvavedasyoktam | |
anutpādyaiva ca prajāḥ śloka<add place="below the line">śata</add>sahasram | |
adhyāyasahasrañ ca kṛtavān svayambhūr a<cb/>lpāyuṣkālpamedhastvañ cālokya narāṇām bhūyo | |
ṣṭadhā praṇītavān tad yathā | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.7"> | |
śalyaṃ śālākyaṃ kā<gap quantity="1" reason="damaged" unit="akṣara"/> | |
<lb n="4"/>cikitsābhūtavidyākaumārabhṛtyam agadatantraṃ rasāyanatantraṃ | |
vājīkaraṇatantram iti | | |
</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.1"> | |
<gap quantity="2" reason="damaged" unit="akṣara"/>sya pratyekāṅgalakṣaṇasamāsas </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.1a">tatra śaṃlyan nāma | |
vividhatṛṇakāṣṭhapāṣāṇapāṃsulohaloṣṭāsthibālanakhapūyāsrāva<unclear>du</unclear><cb/>ṣṭavraṇāntargarbhaśalyoddharaṇārthaṃ | |
yantraśastrakṣārāgnipraṇidhānaviniścayārthañ ca ṣaṣṭyābhidh<gap quantity="1" | |
reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing ā--> | |
<lb n="5"/>nair iti |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.2">śālākyatantran nāmordhvajatrugatānāṃ vikārāṇāṃ | |
śravaṇanayanavadanaghrāṇādisa<cb/><gap quantity="1" reason="damaged" unit="akṣara" | |
/><!-- missing ṃ-->śitānāṃ vikārāṇām upaśamakaraṇārthaṃ </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.3"><span facs="#kayacikitsanama">kāyacikītsā nāma</span> | |
sarvaśarīrāvasthitā<del extent="three" rend="crossed out" unit="akṣaras" | |
/><!-- missing nāṃ vyā-->dhīnām upaśamakaraṇārthaṃ | |
jva<cb/>raśophagulmaraktapittonmādāpasmārapramehātisārādīnāñ ca |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.4">bhūtavidyā nāma devagandha<gap quantity="2" reason="damaged" | |
unit="akṣara"/><!-- missing rvaya--> | |
<lb n="6"/>kṣarākṣasapitṛpiśācavināyakanāgagrahopasṛṣṭacetasāṃ | |
śāntikarmabaliharaṇādigra<cb/>hopaśamanārthaṃ |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.5">kaumārabhṛtyan nāma kumārabharaṇadhātrīkṣīradoṣasaṃśodhanārthaṃ | |
duṣṭastanyagrahasamutthitānāñ ca vyādhī<cb/>nām upaśamakaraṇārthaṃ |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.6"> agadatantran nāma | |
sarpakīṭa<!--metamark function="cancellation of ṭā">✗</metamark-->daṣṭaviṣavyañjanārthaṃ | |
vividhaviṣave<gap quantity="1" reason="damaged" unit="akṣara" | |
/><!-- looks like a s or y/p-->o<gap quantity="3" reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing ṃyogopa--> | |
<lb n="7"/>śamanārthañ ca ||</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.7"> rasāyanatantran nāma va<gap quantity="11" reason="damaged" | |
unit="akṣara"/>paśamakaraṇārtha<cb/>ñ ca |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.8.8"> vājīkaraṇatantran nāma svalpaduṣṭakṣīṇaviśuṣkaretasāṃ | |
śukrāpyāyanaprasādopacayajanananimittaṃ praharṣajanan<cb/>ārthañ ca |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.9"> evam ayam āyurvedo ṣṭāṅga upadi<unclear reason="damaged">śyate atra | |
kasmai</unclear> ki<gap quantity="5" reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing m | |
varṇyatām iti--> | |
<lb n="8"/> | |
</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.10"><gap quantity="11" reason="damaged" unit="akṣara" | |
/><!-- missing ta ūcur asmākaṃ sarvam eva--><pb n="2r"/>śalyajñāna<gap quantity="12" | |
reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing malaṃ kṛtvopadiśatu bhagavān iti--> | |
</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.11"><gap quantity="8" reason="damaged" unit="akṣara" | |
/><!-- missing sa uvācaivam astv iti--></l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.12"> | |
<gap quantity="6" reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing ta ūcur bhūyo | |
smā-->ka<gap quantity="1" reason="damaged" unit="akṣara" | |
/><!-- missing ṃ--> sarveṣām evai<cb/>kamatīnāṃ matam abhisamīkṣya suśruto bhagavantaṃ | |
prakṣyaty asyopadiśyamānaṃ vayam apy upadhārayiṣyāmaḥ |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.13"> sa uvācaiva<cb/>m astv iti | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.14-16"> iha khalv āyurvedaprayojanaṃ vyādhyupasṛṣṭasya vyādhiparimokṣaḥ | |
svasthara <lb n="2"/>kṣaṇañ cāyur asmin vida<unclear reason="smudged">ṃty</unclear> | |
anena vāyur<!-- could be cāyur --> vindyata ity āyurvedas tasyāṅgavaram | |
āgamapratyakṣā<cb/>nu<add place="inline" | |
>nā</add><!-- unwanted correction? -->mānopamānair aviruddham ucyamānam upadhārayadhvam | |
| </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.17"> etad dhy aṅgaṃ prathamaṃ pradhānaṃ prāgabhihitvād | |
vraṇasaṃrohaṇakaratvā<cb/>d yajñaśiraḥpra<!-- strange visarga-->dhānasandhānāc ca | |
śrūyate hi<subst> | |
<add place="bottom-margin">yathā</add> | |
</subst> purā rudreṇa śiraś chinnam aśvinyāṃ punaḥ sandhitam i <lb n="3"/>ty </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.18"> aṣṭānām api cāyurvedatantrāṇām etad evādhikam | |
āśu<!-- probable cancellation marks above a ka before kri-->kriyākaraṇād | |
yantraśastrakṣārāgni<cb/>praṇidhānāt sarvatantrasāmānyāc ca |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.19"> tad idaṃ śāśvataṃ puṇyaṃ svar<unclear reason="smudged" | |
>gaṃ</unclear><!--looks like a 'ya' has been cancelled--> yaśasyam āyuṣyaṃ vṛttikarañ | |
ca | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.20"> tad brahmā provāca tat prajāpa<cb/>tir adhijage tasmād aśvināv | |
aśvibhyām indraḥ indrād aḥaṃ mayā tv iha pradeyam arthibhyaḥ prajā <lb n="4"/>hitahetoḥ | |
||</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.21ab"> ahaṃ hi dhanvantarir ādidevo jarārujāmṛtyuharo marāṇāṃ | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.21cd"> | |
<gap quantity="1" reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing śa--><cb/>lyam | |
mahacchāstravaraṃ gṛhītvā prāpto smi gāṃ bhūya ihopadeṣṭuṃ || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.22"> tatrāsmin śāstre pañcamahābhūtaśarīrisamavāyaḥ<cb/> | |
<unclear reason="damaged">puru</unclear>ṣa ity ucyate | tasmin kriyā so 'dhiṣṭhānaṃ | |
kasmāt lokadvaividhyāl loko hi dvividhan sthāvaro <lb n="5"/> jaṅgamaś ca dvividhātmaka | |
evāgneyaḥ saumyaś ca tadbhūyastvāt pañcātmako vā | tatra caturvidho<cb/> bhūtagrāmaḥ | |
saṃsvedajādrijajarāyujāṇḍajasaṃjñās tasmis<!--scribal blunder?--> puruṣaḥ pradhānas | |
tasyopakaraṇam anyat tasmāt puruṣo dhiṣṭhāna<cb/> | |
</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.23"> tadduḥkhasaṃyogā vyādhaya ity ucyante </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.24"> te caturvidhā āgantavaḥ śārīrā mānasā svābhāvi <lb n="6"/>kāś ceti | |
|</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.25.1"> teṣv āgantavo bhighātanimittā </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.25.2"> śārīrās tv annamūlā vātapittakaphaśoṇitavaiṣa<cb/>myanimittāḥ </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.25.3"> mānasās tu | |
krodhāśokadainyaharṣakāmaviṣāderṣyāsūyāmātsaryalobhādaya icchādveṣanimittāḥ<cb/> | |
</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.25.4"> svābhāvikās tu kṣutpipāsājarāmṛtyunidrāprakṛtayaḥ </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.26"> ta ete manaḥśarīrādhi<gap quantity="2" reason="damaged" | |
unit="akṣara"/><!-- missing ṣṭhānā--> | |
<lb n="7"/> bhavanti |</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.27"> teṣāṃ | |
lekhanabṛmhaṇa<!--not sure about mha?-->saṃśodhanasaṃśamanāhārācārāḥ samyakprayuktā | |
nigra<cb/>hahetavo bhavanti</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.28"> prāṇināṃ punar mūlam āhāro balavarṇaujasāñ ca sa ṣaṭsu raseṣv | |
āyattarasāḥ punar dravyāśrayina<cb/>ḥ dravyāṇi punar oṣadhyaḥ | tā dvividhā | sthāvarā | |
jaṅgamāś ca | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.29"> tāsāṃ sthāvarāś caturvi<unclear reason="damaged">dhā</unclear><pb | |
n="2v"/>vanaspatayo vṛkṣā oṣadhyo vīrudha iti | tāsv apuṣpā phalavantyo vanaspatayaḥ | | |
puṣpapha<cb/>lo ye tā vṛkṣāḥ | phalapākaniṣṭhās tv | |
oṣadhyaḥ<!--something written above °dhyāḥ Not sure what it is--> | pratānava<gap | |
quantity="1" reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing tyo--> vīrudha iti ||</l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.30"> jaṅgamāḥ khalv api catuvidhā | jarāyujā<cb/><gap quantity="1" | |
reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing ṇḍa-->jasa<gap quantity="1" | |
reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing ṃ-->svedajodbhidāḥ | iti | teṣām | |
paśumanuṣyavyālādayo jarāyujāḥ | <gap quantity="5" reason="damaged" unit="akṣara"/><!-- missing khagasarī--> | |
<lb n="2"/>sṛpa<subst> | |
<add place="right-margin">sarpā</add> | |
</subst>s tv aṇḍajāḥ | kṛmikuṭṭha<!--°kuṣṭha°? but looks like ṭṭha-->pipīlikāprabhṛtayaḥ | |
saṃsvedajāḥ | indragopakamaṇḍūka<cb/>prabhṛtayaś codbhidāḥ | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.31"> tatra sthāvarebhyas | |
tvakpatrapuṣpaphalamūlakandakṣīraniryāsasārasnehasvarasāḥ prayojanavantaḥ | | |
ja<cb/>ṅgamebhyaś carmaromanakharudhirādayaḥ || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.32"> pā<unclear reason="damaged">rthi</unclear>vas tu | |
suvarṇṇarajatādayaḥ || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.33"> kālakṛtās tu <lb n="3"/> | |
pravātanivātātapacchāyātamojyotsnāśītoṣṇavarṣāsu samplavāḥ | kālaviśeṣās tu | |
ni<cb/>meṣakāṣṭhākalāmuhūrttāhorātrapakṣamāsartvayanasamvatsarayugaviśeṣāḥ | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.34"> svabhāvata eva doṣāṇāṃ sañcayaprakopo<cb/>paśamapratīkārahetavo | |
bhavanti | prayojanavantaś ca || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.35"> bha || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.35ab"> śārīrāṇāṃ vikārāṇām e <lb n="4"/>ṣa vargaś catuvidhaḥ | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.35cd"> prakope praśame caiva hetur uktaś cikitsakaiḥ || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.36ab"> āgantavas tu ye <unclear reason="damaged">ro</unclear><cb/>gās te | |
dvidhā nipatanti ha| </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.36cd"> manasy anye śarīre ca teṣān tu dvividhā kriyā || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.37ab"> śarīrapatitānāṃ tu śārīravad upakramaḥ | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.37cd"> māna<cb/>sānān tu śabdādir iṣṭo vargaḥ sukhāvahaḥ || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.38"> evam etat puruṣo vyādhir auṣadhaṃ kriyākā <lb n="5"/>la iti | |
samāsena catuṣṭayaṃ vyākhyātam bhavati | tatra puruṣagrahaṇāt | |
tatsaṃbhavadravyasamūho<cb/> bhūtādir uktaḥ | tadaṅgapratyaṅgavikalpāś ca | | |
tvaṅmāṃsāsirāsnāyvasthisandhiprabhṛtayaḥ vyādhigrahaṇād | |
vātapittakaphaśoṇi<cb/>tasannipātāgantusvabhāvanimittāḥ sarva eva vyādhayo vyākhyātā | |
bhavanti | oṣadhagrahaṇād dra <lb n="6"/>vyarasaguṇavīryavipākānām ādeśaḥ | | |
kriyāgrahaṇāt snehādīni cchedyādīni ca karmā<cb/>ṇy upadiṣṭāni bhavanti | kālagrahaṇāt | |
sarva eva kriyākālān deśaḥ || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.39"> bha </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.39ab"> bījañ cikitsitasyaitat samāsena prakīrti<cb/>tam | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.39cd"> saviṃśam adhyāyaśatam asya <subst> | |
<add place="bottom"><unclear reason="smudged">vyākhyā</unclear></add> | |
</subst> bhaviṣyati || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.40"> tac ca viṃśam adhyāyaśataṃ pañcasu sthāneṣu <lb n="7"/> ceti || | |
tatra ślokasthānanidānaśārī<gap quantity="11" reason="damaged" unit="akṣara" | |
/><!-- missing racikitsitakalpeṣv arthavasād v-->ibhajya uttare vakṣyāma<cb/>ḥ || </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.41"> bha | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.41ab"> svayambhuvā proktam idaṃ sanātanam paṭhet tu yaḥ | |
kāśipatiprakāśitam | </l> | |
| |
<l xml:id="SS.1.1.41cd"> sa puṇyakarmā bhuvi pūjito nṛpair asu<cb/>kṣaye śakrasalokatām | |
iyād iti || </l> | |
<!--puṣpikā--> | |
</div> | |
</div> | |
</body> | |
</text> | |
</TEI> | |
| |